سمیت و خواص ضد تغذیه ای برخی اسانس های گیاهی به صورت مجزا و باهم روی شپشه دندانه دار برنج Oryzaephilus surinamensis

با توجه به اثرات جانبی متعدد کاربرد آفت­ کش­های شیمیایی در کنترل آفات و لزوم معرفی عوامل جایگزین کارآمد و سازگار با محیط زیست، اثرات حشره­ک شی اسانس ­های رازیانه، زنیان و زیره سیاه به­ صورت جداگانه و توام روی شپشه دندانه­ دار برنج در پژوهش حاضر مورد بررسی قرار گرفت. بررسی اجزای شیمیایی اسانس ­ها نشان داد که تیمول (۰۷/۴۳ درصد) و سیمول (۱۶/۲۶ درصد) در اسانس زنیان، گاما-ترپینن (۸۹/۳۹ درصد) و سیمول (۹۶/۳۱ درصد) در اسانس زیره سیاه و آنتول (۹۸/۷۰ درصد) و لیمونن (۹۵/۱۸ درصد) در اسانس رازیانه ترکیبات غالب می ­باشند. مقادیر غلظت کشنده ۵۰ درصد (LC۵۰) اسانس ­های زیره سیاه، زنیان و رازیانه به­ ترتیب از ۷۰۱/۰، ۴۹۲/۱ و ۸۰۵/۱ میکرولیتر بر گرم در زمان ۲۴ ساعت به ۳۹۴/۰، ۶۰۳/۰ و ۶۱۳/۰ میکرولیتر بر گرم بعد از ۷۲ ساعت کاهش پیدا کرد. استفاده توام از اسانس­ های مورد بررسی موجب افزایش سمیت آن­ها و بیشتر شدن درصد تلفات آفت شد؛ به­ طوری­که کاربرد هم­زمان غلظت­ های کشنده ۳۰ درصد (LC۳۰) اسانس­ های زیره سیاه و زنیان اثر هم ­افزایی در مرگ و میر حشره آفت داشت. در سایر اختلاط ­ها، اثر تجمعی در سمیت اسانس­ ها مشاهده شد. شاخص­ های تغذیه ­ای آفت شامل شاخص مصرف، نرخ مصرف نسبی و نرخ رشد نسبی تحت تاثیر مقادیر جداگانه و توام LC۳۰ اسانس­ ها نسبت به گروه شاهد به ­صورت معنی ­داری کاهش یافت. نرخ رشد نسبی آفت بیشترین کاهش را در تیمار رازیانه+زنیان+زیره سیاه نسبت به سایر تیمارها نشان داد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که استفاده جداگانه و توام از اسانس­های زیره سیاه، زنیان و رازیانه در مدیریت شپشه دندانه ­دار برنج امکان ­پذیر می ­باشد.

سمیت و خواص ضد تغذیه ای برخی اسانس های گیاهی به صورت مجزا و باهم روی شپشه دندانه دار برنج Oryzaephilus surinamensis Keywords:

آفت انباری , اثرات ضد تغذیه ای , سمیت , کاربرد توام