ارزیابی این‎همانی دیدگاه ملاصدرا و هیوم پیرامون ادراک کلیات در بستر تحلیل مصباح یزدی

ادراک عقلی، از برجسته‎ترین مسائل حکمی و محل تضارب آراء فلاسفه است. مصباح یزدی در این باب، از دیدگاه ارسطو جانب‎داری و آن را به‎عنوان وجیه‎ترین دیدگاه برگزیده است. او دیدگاه ملاصدرا (شهود موجود مجرد از دور) را یادآور دیدگاه هیوم (ابهام ادراک حسی) و هر دو دیدگاه را با روش و تحلیل واحد، قابل مناقشه می‎خواند. وی با ارائه تنبیهاتی ازجمله: نحوه اتخاذ مفاهیم محال، معقولات ثانیه فلسفی و غیره می‎کوشد دیدگاه هیوم را مخدوش نماید و دیدگاه ملاصدرا را همچون دیدگاه هیوم دانسته و یکسره هر دو نظر را نفی نماید. ازاین‎رو معتقد است: مفاهیمی که از مثال عقلانی برخوردار نیستند؛ دال بر بی‎اعتباری دیدگاه ملاصدرا هستند و چون این مفاهیم در خارج وجود ندارند تا جزئی مبهم آن، منتج به ادارک عقلی شود، دیدگاه هیوم نیز بی‎اساس می‎باشد؛ لذا، با تحلیل‎هایی متخذ از روش تطبیق دو دیدگاه؛ تحلیل نقضی (بررسی تناقضات دیدگاه مصباح یزدی در آثار گوناگونش در مورد نظر ملاصدرا در باب ادراک کلیات) و تحلیل زبانی (به این صورت که واژه ابهام در نظر ملاصدرا و هیوم با یکدیگر مورد مقایسه واژگانی قرار می‎گیرد)، همچنین با تحلیل دلیل مدعا؛ در این مورد، دلیل مصباح یزدی مورد ارزیابی قرار می‎گیرد و ضمن نفی شباهت در باب ادراک عقلی، تبیینی دیگر در تطبیق دیدگاه ملاصدرا و هیوم ارائه می‎نماید. لذا در مقاله حاضر با اتخاذ دلالیل و روش‎های متعدد، شباهت میان ملاصدرا و هیوم در باب ادراک کلیات، نفی می‎گردد.

ارزیابی این‎همانی دیدگاه ملاصدرا و هیوم پیرامون ادراک کلیات در بستر تحلیل مصباح یزدی Keywords:

مصباح یزدی , ملاصدرا , هیوم , ادراک کلی , ابهام , اشتراک , نقد این‎همانی