بررسی اثر منابع مختلف روی بر عملکرد تولید مثلی و برخی از فراسنجه های خونی در بزهای نر بالغ مورسیا

چکیده:سابقه و هدف:بز به عنوان حیوانی چند منظوره برای اقتصاد و تامین مواد غذایی برای جوامع شهری و روستایی حائز اهمیت است. روی یکی از محدود کننده ترین مواد معدنی کم مصرف بوده که بایستی به صورت روزانه در جیره غذایی نشخوارکنندگان گنجانده شود. تحقیقات نشان داده اند که استفاده از مکمل های آلی و یا نانو ذرات روی در مقایسه با مکمل های معدنی سبب پایداری غشای اسپرم و کاهش آسیب های اکسیداتیو همچنین سبب بهبود حفظ یکپارچگی غشای اسپرم می شوند. پژوهش های انجام شده در انسان، موش، سگ، گاو و بز نشان دادند که کیلات روی بر حفظ، پایداری، جنبایی و اتصال سر به دم اسپرماتوزوآ موثر است. همچنین از آنجا که منابع مختلف روی زیست فراهمی متفاوتی دارند و مطالعات اندکی پیرامون اثرات منابع مختلف روی بر خصوصیات تولید مثلی بز نر وجود دارد، آزمایش حاضر به منظور بررسی اثر منابع مختلف روی بر عملکرد تولید مثلی و برخی از فراسنجه های خون در بزهای نر بالغ مورسیا طراحی شد.مواد و روش ها:از ۴۰ راس بز نر بالغ مورسیا (با میانگین سنی تقریبا ۵/۱ سال و میانگین وزن زنده ۵۴/۱±۴۳ کیلوگرم) به مدت ۶۰ روز در قالب طرح کاملا تصادفی استفاده شد. دام ها به طور تصادفی در ۴ تیمار آزمایشی و ۱۰ تکرار گروه بندی شدند که شامل: شاهد (دارای ۹۵/۱۹ میلی گرم در کیلوگرم روی بدون مکمل)، ۳۲ میلی گرم در کیلوگرم سولفات روی، ۳۲ میلی گرم در کیلوگرم روی-متیونین، ۳۲ میلی گرم در کیلوگرم نانوذرات روی بودند. نمونه برداری خون در روزهای ۳۰ و ۶۰ آزمایش پس از مصرف خوراک با استفاده از لوله های تحت خلاء حاوی ماده ضد انعقاد خون انجام شد. آنالیز شیمیایی نمونه های مربوط به خوراک از طریق دستورالعمل های بین المللی برای ماده خشک، خاکستر خام، پروتئین خام، چربی خام و فیبر محلول در شوینده خنثی انجام شد. حجم انزال با استفاده از لوله های مدرج اندازه گیری گردید. همچنین غلظت اسپرم مربوط به هر انزال با استفاده از لام هموسایتومتر و با کمک میکروسکوپ نوری تعیین شد. از رنگ آمیزی ائوزین-نیگروزین به منظور تعیین درصد اسپرم های زنده، مرده و ریخت شناسی اسپرم شامل ناهنجاری سر، تنه و دم استفاده شد. سیستم واکاوی کامپیوتری به منظور ارزیابی خصوصیات حرکتی اسپرم مطابق با دستورالعمل های مرجع مورد استفاده قرار گرفت. غلظت پلاسمایی تستوسترون با استفاده از کیت های تجاری و از طریق دستگاه الایزا تعیین شدند. نمونه های پلاسما با اسید کلریدریک هضم شدند و سپس از طریق دستگاه جذب اتمی مقادیر مربوط به عناصر آهن، روی و مس اندازه گیری شدند. خصوصیات کمی و کیفی منی از طریق مدل آماری طرح کاملا تصادفی و به روش آنالیز واریانس و رویه GLM آنالیز شد. همچنین غلظت عناصر معدنی و تستوسترون پلاسما به صورت اندازه های تکرار شده در قالب طرح کاملا تصادفی و با استفاده از رویه ترکیب شده واکاوی شد. یافته ها:در این پژوهش تغذیه مکمل روی سبب افزایش حجم انزال، غلظت اسپرم، زنده مانی، یکپارچگی غشای اسپرم و بهبود ریخت شناسی و برخی از خصوصیات حرکتی اسپرم شد (۰۵/۰ P ≤). همچنین تفاوت معنی داری میان خصوصیات کمی، کیفی، حرکتی و ریخت شناسی اسپرم میان انواع مکمل های تغذیه شده (سولفات روی، روی-متیونین، نانوذرات روی) مشاهده نشد (۰۵/۰ P >). غلظت پلاسمایی روی و تستوسترون در تیمارهای تغذیه شده با انواع مکمل روی نسبت به تیمار شاهد بهبود یافت (۰۵/۰ P ≤) اما میان غلظت پلاسمایی مس و آهن تفاوت معنی داری مشاهده نشد (۰۵/۰ P >).نتیجه گیری:تغذیه انواع مکمل روی (آلی، غیرآلی و نانو ذرات) سبب بهبود عملکرد تولید مثلی بزهای نر مورسیا شد که به نظر می رسد احتمالا این بهبود خصوصیات کمی و کیفی اسپرم به دلیل کمبود مقادیر کافی روی در جیره های غذایی است. با توجه به میزان روی در جیره پایه و شرایط آزمایش حاضر پیشنهاد می گردد به منظور بهبود عملکرد تولید مثلی و مدیریت هزینه خوراک از سولفات روی در جیره های غذایی استفاده شود.

بررسی اثر منابع مختلف روی بر عملکرد تولید مثلی و برخی از فراسنجه های خونی در بزهای نر بالغ مورسیا Keywords:

بز مورسیا , روی , روی-متیونین , سولفات روی , نانوذرات روی