تعیین ارزش تغذیه ای هسته خرمای عمل آوری شده با روش های شیمیایی و بیولوژیکی در شرایط آزمایشگاهی و مزرعه ای

سابقه و هدف: استفاده از محصولات فرعی کشاورزی یک راه برد منطقی برای جبران کمبود اقلام خوراکی متداول می باشد. خرما از مهم ترین محصولات مناطق خشک و کشورهای خاورمیانه می باشد که نقش مهمی در زندگی مردم این مناطق دارد. هسته خرما از جمله محصولات فرعی است که در زمان فرآوری خرما باقی می ماند. با توجه به بالا بودن بخش لیگنوسلولزی در هسته خرما، عمل-آوری مناسب آن احنمالا باعث بهبود بازده استفاده از آن در جیره دام های اهلی خواهد شد. هدف از انجام این مطالعه بررسی تاثیر روش های عمل آوری شیمیایی و بیولوژیکی بر ارزش تغذیه ای هسته خرما بود. مواد و روش ها: این پژوهش در دو مرحله برون تنی و درون تنی انجام شد. ابتدا پودر هسته خرما با استفاده از هیدروکسید سدیم (۵۰ گرم در کیلوگرم ماده خشک) و پراکسید هیدروژن (۵۷ میلی لیتر در کیلوگرم ماده خشک) به عنوان روش های شیمیایی و قارچ آسپرژیلوس نایجر (۱۰۵× ۵ اسپور بر میلی لیتر) و باکتری باسیلوس سابتلیس (۱۰۵× ۵ رقت بر میلی لیتر) به عنوان روش های بیولوژیکی عمل آوری شد. در مرحله برون تنی، ترکیب شیمیایی، فراسنجه های تولید گاز و قابلیت هضم نمونه ها با استفاده از روش های استاندارد اندازه گیری شدند. بر اساس نتایج حاصل از این مرحله، یک آزمایش پرواری انجام شد. این آزمایش به مدت ۸۴ روز با استفاده از ۱۸ راس بره نر دالاق (۰۳/۳±۸۸/۲۴ کیلوگرم) انجام شد. بره ها به ۳ گروه ۶ راسی تقسیم شدند و هر گروه یکی از جیره ها را دریافت کرد. جیره ها شامل: ۱- جیره پایه، بدون هسته خرما، ۲- جیره حاوی هسته خرمای عمل آوری شده با هیدروکسید سدیم، و ۳- جیره حاوی هسته خرمای عمل آوری شده با پراکسیدهیدروژن بودند. در طول دوره پرواری، مقدار خوراک مصرفی به صورت روزانه محاسبه شد. وزن کشی بره ها هر دو هفته یکبار انجام شد. ضریب تبدیل خوراک از تقسیم میانگین ماده خشک مصرفی به میانگین افزایش وزن دام ها به دست آمد. در انتهای آزمایش، ۴ ساعت پس از خوراک دهی صبح، نمونه گیری از مایع شکمبه به منظور اندازه گیری pH و نیتروژن آمونیاکی انجام شد. داده های حاصل از این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی تجزیه شدند.یافته ها: عمل آوری بر ترکیب شیمیایی هسته خرما موثر بود (۰۵/۰< P). تیمارهای هیدروکسید سدیم و پراکسید هیدروژن مقدار خاکستر نمونه ها را افزایش دادند. تمام تیمارها باعث افزایش مقدار پروتئین خام و عصاره اتری شدند که بیشترین مقدار در نمونه های عمل آوری شده با باکتری باسیلوس سابتلیس و هیدروکسید سدیم مشاهده شد. مقدار الیاف نامحلول در شوینده خنثی و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی در اثر عمل آوری با پراکسیدهیدروژن و آسپرژیلوس نایجر کاهش یافت. همه تیمارها باعث افزایش کل مواد مغذی قابل هضم، انرژی خالص برای شیردهی و انرژی خالص برای رشد شدند. نرخ تولید گاز و فراسنجه های تخمینی شامل انرژی قابل متابولیسم، قابلیت هضم ماده آلی و اسیدهای چرب کوتاه زنجیر توسط تیمار پراکسیدهیدروژن افزایش یافتند (۰۵/۰< P). قابلیت هضم برون تنی ماده خشک و ماده آلی، عامل تفکیک و توده میکروبی تولید شده بعد از ۲۴ ساعت انکوباسیون در نمونه های عمل آوری شده با هیدروکسید سدیم و پراکسید هیدروژن بیشتر از سایر تیمارها بود (۰۵/۰< P). در آزمایش عملکردی، استفاده از هسته خرمای عمل آوری شده با تیمارهای شیمیایی تاثیری بر مصرف خوراک، افزایش وزن و ضریب تبدیل خوراک بره های پرواری نداشت. مقدار pH و غلظت نیتروژن آمونیاکی در شرایط برون تنی و درون تنی بین تیمارهای مختلف یکسان بود. نتیجه گیری: نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که استفاده پودر هسته خرما درجیره، تاثیر نامطلوبی بر فراسنجه های عملکردی بره ها نداشت. لذا با توجه به مقرون به صرفه بودن این محصول جانبی، استفاده از آن تا سطح ۱۵ درصد در جیره بره های پرواری پیشنهاد می شود.

تعیین ارزش تغذیه ای هسته خرمای عمل آوری شده با روش های شیمیایی و بیولوژیکی در شرایط آزمایشگاهی و مزرعه ای Keywords:

عمل آوری , عملکرد پرواری , فراسنجه های تخمیر شکمبه ای , هسته خرما