کنشگری فضای مجازی در آشوب های اجتماعی (نظریه و پراتیک)

فضای مجازی، فضایی برساخته و مشوش است که در ابتدای هزاره سوم به عنوان کاتالیزور بسیاری از آشوب ها در کشورهای مختلف عمل می نماید. محققان بسیاری تاثیر فضای سایبر را بر شورش ها، ناآرامی های اجتماعی، شورش های شهری، انقلابات و جنبش های اجتماعی به تصویر کشیده اند، ولی این فرآیند را نمی توان به صورت یک نظریه غالب ارائه نمود. از سویی، گروه های معترض و در حاشیه مانده از طریق اینترنت می توانند فساد سیاسی و اقتصادی، تبعیض ها، سرکوب های سیاسی، ناکارآمدی حکومت ها و دولت ها را آشکار و با برجسته سازی این موارد، حکومت و عملکردهای آن را به طور جدی به چالش فراخوانند. شاید بتوان این برجسته سازی فساد و ناکارآمدی دولت ها را مهم ترین کارکرد فضای مجازی در شورش ذهنی و عینی کنشگران دانست. از سوی دیگر، اینترنت علاوه بر طغیان ذهنی، آگاه سازی، سازماندهی، بسیج و تعارضات مدنی و سیاسی افراد فرهیخته و جوان، در نضج و اشاعه ارزش های دموکراتیک مثل مشارکت، آزادی بیان، تساهل، عدالت و مانند آن تاثیرگذار است و با تغییر نگرش شهروندان، زمینه درگیری سیاسی آن ها را با ساختارها فراهم می آورد. بنابراین، اهمیت این تحقیق در حکمرانی فضای مجازی برای تلطیف فضای متاثر از اینترنت نیز می باشد. پژوهش حاضر در این راستا و در پاسخ به این سوال که آیا فضای مجازی و ابزارهای آن در شکل گیری و گسترش شورش های اجتماعی و شورش آبان ماه 98 تاثیرگذار بودند؟، فرضیه خود را که تاثیرگذاری فضای مجازی بر شکل گیری و گسترش شورش های اجتماعی است، با استعانت از روش ترکیبی از نظریه پارادایم های شبکه های مجازی و نظریه "پخش جغرافیایی" هاستر گراند به تصویر می کشد. بی شک، تحقیق پیش رو موانع بسیاری مانند بکر بودن و فقر اطلاعات میدانی را پیش روی خود می بیند، ولی تبارشناسی شورش اجتماعی در ایران در این تحقیق با استعانت از متغیرهای تاثیرگذار جامعه شناختی و جغرافیای شورش و استفاده تئوریک از نظریه های غالب علمی جامعه شناسی، جغرافیا و روان شناسی و با استفاده از روش کمی – تحلیلی، اثری منحصربه فرد را ارائه می نماید. فضای مجازی، فضایی برساخته و مشوش است که در ابتدای هزاره سوم به عنوان کاتالیزور بسیاری از آشوب ها در کشورهای مختلف عمل می نماید. محققان بسیاری تاثیر فضای سایبر را بر شورش ها، ناآرامی های اجتماعی، شورش های شهری، انقلابات و جنبش های اجتماعی به تصویر کشیده اند، ولی این فرآیند را نمی توان به صورت یک نظریه غالب ارائه نمود. از سویی، گروه های معترض و در حاشیه مانده از طریق اینترنت می توانند فساد سیاسی و اقتصادی، تبعیض ها، سرکوب های سیاسی، ناکارآمدی حکومت ها و دولت ها را آشکار و با برجسته سازی این موارد، حکومت و عملکردهای آن را به طور جدی به چالش فراخوانند. شاید بتوان این برجسته سازی فساد و ناکارآمدی دولت ها را مهم ترین کارکرد فضای مجازی در شورش ذهنی و عینی کنشگران دانست. از سوی دیگر، اینترنت علاوه بر طغیان ذهنی، آگاه سازی، سازماندهی، بسیج و تعارضات مدنی و سیاسی افراد فرهیخته و جوان، در نضج و اشاعه ارزش های دموکراتیک مثل مشارکت، آزادی بیان، تساهل، عدالت و مانند آن تاثیرگذار است و با تغییر نگرش شهروندان، زمینه درگیری سیاسی آن ها را با ساختارها فراهم می آورد. بنابراین، اهمیت این تحقیق در حکمرانی فضای مجازی برای تلطیف فضای متاثر از اینترنت نیز می باشد. پژوهش حاضر در این راستا و در پاسخ به این سوال که آیا فضای مجازی و ابزارهای آن در شکل گیری و گسترش شورش های اجتماعی و شورش آبان ماه 98 تاثیرگذار بودند؟، فرضیه خود را که تاثیرگذاری فضای مجازی بر شکل گیری و گسترش شورش های اجتماعی است، با استعانت از روش ترکیبی از نظریه پارادایم های شبکه های مجازی و نظریه "پخش جغرافیایی" هاستر گراند به تصویر می کشد. بی شک، تحقیق پیش رو موانع بسیاری مانند بکر بودن و فقر اطلاعات میدانی را پیش روی خود می بیند، ولی تبارشناسی شورش اجتماعی در ایران در این تحقیق با استعانت از متغیرهای تاثیرگذار جامعه شناختی و جغرافیای شورش و استفاده تئوریک از نظریه های غالب علمی جامعه شناسی، جغرافیا و روان شناسی و با استفاده از روش کمی – تحلیلی، اثری منحصربه فرد را ارائه می نماید.

کنشگری فضای مجازی در آشوب های اجتماعی (نظریه و پراتیک) Keywords:

اینترنت , فضای مجازی , آشوب اجتماعی