رابطه بین فرسایش خندقی و خصوصیات حوضه و خاک در تپه های لسی شمال گرگان

فرسایش خندقی یکی از انواع فرسایش آبی است که در اغلب لس های استان گلستان به چشم می خورد . با توجه به نوع لس ها و شرایط اقلیمی حاکم بر آنها تفاوتهایی در نحوه شکل گیری و توسعه خندقها وجود دارد بطوریکه ما در لس های غرب استان به ندرت با پدیده خندقی شدن مواجه هستیم در صورتیکه در اراضی لسی شمال که از تپه های لسی اطراف دریاچه آلاگل شروع می شود تا نواحی شمال شرق و شرق ( منطقه مراوه تپه ) این نوع فرسایش با گستردگی بیشتری وجود دارد . بعلت ایجاد حجم قابل توجهی رسوب توسط فرسایش خندقی و پر شدن مخازن سدها و کانالهای آبیاری و استخرهای پرورش ماهی وبطورکلی ازدسترس خارج شدن اراضی لسی با حاصلخیزی خوب، کنترل فرسایش خندقی بعنوان یکی از پروژه های مهم حفاظت خاک در استان بشمار می رود [.1] در رابطه با تاثیر نوع خاک ایوانس (1993) ، بر اساس مطالعات میدانی خود در انگلستان دریافت که سهم فرسایش خندقی در خاکهایی با بافت سنگین بیشتر است . در خاکهای عمدتا سیلتی، لومی درشت و شنی بیشتر فرسایش شیاری غالب است . [3] پواسن و همکاران (1998) ، دریافتند که در مناطق دارای مقادیر بالای قطعات سنگی بر روی سطح خاک فرسایش آبکندی غالب است . در مرکز بلژیک حجم فرسایش خندقی در خاکهای همگن و فاقد لایه سخت در اعماق خاک 4 تا 5 برابر فرسایش خندقی در خاکهای غیر همگن بوده است [.4] ( شهریور، (1376 ، در زیر حوضه آبخیز سوق واقع در شهرستان دهدشت استان کهکیلویه و بوبراحمد فرسایش خنـدقی را مورد بررسی قرار دادند و اعلام نمودند این نوع فرسایش بطور عمده در اراضـی زراعـی متـشکل از رسـوبات جدیـد و قدیم کواترنر و در شیب کلی 0 تا 60 درصد متمرکز شده است . در این بررسی عوامل متعددی مورد نظر قرار گرفـت از جمله این عوامل می توان نوع سازند ، میزان رس ، میزان ماسه و میـزان سـیلت ، تـراکم پو شـش گیـاهی، میـزان امـلاح محلول موجود در خاک ، مساحت حوضه آبخیز خندق ، شیب کف خندق و شیب حوضـه آبخیزخنـدق را نـام بـرد ایـن عوامل برروی 64 خندق مورد بررسی قرار گرفت و بصورت رگرسیون چند متغیره مـورد تجزیـه و تحلیـل آمـاری قـرار گرفت که براساس نتایج بدست آمده دو عامل بیشتری ن تاثیر را در ایجـاد فرسـایش خنـدقی داشـتند : یکـی مـساحت حوضه آبخیز خندق و دیگری درصد میزان املاح محلول در خاک بوده است [2].