بررسی رابطه رهبری تحول گرا و مسئولیت جمعی معلمان شهرستان خرم آباد با نقش میانجی تحریک فکری

مقدمه: این پژوهش باهدف تبیین رابطه میان رهبری تحول گرا و مسئولیت جمعی معلمان شهرستان خرم آباد با نقش میانجی تحریک فکری انجام شد. در بافت چالش های نظام آموزشی ایران (تمرکزگرایی، مقاومت در برابر نوآوری)، رهبری تحول گرا به عنوان پارادایمی کلیدی برای تقویت سرمایه اجتماعی و مسئولیت پذیری جمعی شناسایی شده است. پژوهش حاضر شکاف نظری در درک مکانیسم های اثرگذاری رهبری تحول گرا در نظام های سلسله مراتبی و نیاز به ارائه راهبردهای بومی را موردتوجه قرار می دهد.روش شناسی پژوهش: مطالعه از نوع کاربردی با رویکرد توصیفی-همبستگی و مبتنی بر معادلات ساختاری (PLS-SEM) بود. جامعه آماری شامل ۱۶۱۹ معلم مقطع ابتدایی خرم آباد در سال ۱۴۰۳-۱۴۰۴ بود که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، ۳۱۰ نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. داده ها با پرسشنامه های استانداردشده رهبری تحول گرا (یی و همکاران، ۲۰۱۹)، مسئولیت جمعی (لوگرفو و گادارد، ۲۰۰۸) و تحریک فکری (بوتاکی و همکاران، ۲۰۲۴) جمع آوری شد. پایایی ابزارها با آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تایید شد. روایی همگرا و واگرا (با روش فورنل-لارکر) مطلوب بود.یافته ها: یافته های این پژوهش نشان می دهد که رهبری تحول گرا اثر مستقیم مثبت و معنادار بر مسئولیت جمعی معلمان دارد (۱۴۱/۰= β). رهبری تحول گرا اثر مستقیم مثبت بر تحریک فکری دارد (۳۸۱/۰= β). تحریک فکری اثر مستقیم مثبت بر مسئولیت جمعی دارد (۴۷۰/۰= β). تحریک فکری به عنوان متغیر میانجی، اثر غیرمستقیم رهبری تحول گرا بر مسئولیت جمعی را تسهیل می کند (۱۸۵/۰= β). شاخص برازش کلی مدل (۳۲۳/۰= GOF)مطلوب بود.بحث و نتیجه گیری: یافته ها نشان می دهد رهبران تحول گرا از طریق تحریک فکری (تشویق به بازاندیشی انتقادی، نوآوری و حل مسئله جمعی)، باور مشترک معلمان به تاثیرگذاری جمعی را تقویت و مسئولیت پذیری را از سطح فردی به تعهد گروهی ارتقا می دهند. این مکانیسم حتی در بافت سلسله مراتبی ایران با غلبه بر موانعی مانند تمرکزگرایی عمل می کند. به مدیران آموزشی توصیه می شود با طراحی کارگاه های حل مسئله، گفتگوهای حرفه ای و بازطراحی نظام ارزیابی (تاکید بر معیارهای گروهی)، تحریک فکری و مسئولیت جمعی را نهادینه کنند. محدودیت اصلی پژوهش، عدم تعمیم پذیری به سایر مقاطع تحصیلی و مناطق با بافت فرهنگی متفاوت است.

Keywords:

رهبری تحول گرا , مسئولیت جمعی معلمان , تحریک فکری , عاملیت جمعی , نظام آموزشی ایران