تجهیزات مکانیکی به عنوان سیستمهای کنترل و توزیع آب در
سدهای انحرافی و شبکه های آبیاری و زهکشی از اهمیت ویژه ای برخوردار است . دقت در طراحی، سا خت، نصب و راه اندازی تجهیزات، در کارآیی، راندمان و عملکرد بهینه طرح نقش اساسی دارد . هدف از این مقاله مشخص نمودن مسیرطراحی، ساخت، نصب، تست و راه اندازی تجهیزات هیدرومکانیک در
سدهای انحرافی و شبک ه های آبیاری و زهکشی میباشد . و تلاش گردیده به موارد اجرایی مربو طه مد نظر قرار گیرد. در یک تقسیم بندی کلی می توان تجهیزات را به دو نوع تیپ و غیر تیپ تفکیک نمود که هر کدام شرایط و ویژگی خاص خود را دارد که انتخاب تجهیزات با توجه به ضوابط و معیارهای طراحی می باشد . معمولا اکثر تجهیزات تیپ در شبکه های اصلی و فرعی آبیاری و ز هکشی و تجهیزات غیر تیپ در
سدهای انحرافی استفاده می شوند . تجهیزات تیپ شامل مقسمها، سرریزها و رگولاتورها بوده که اصطلاحا به نوع نیر پیک معروف می باشند و مطابق مشخصات فنی و نقشه های مرجع نیرپیک، ساخته و نصب می شوند. کار اصلی آنها کنترل، تقسیم و توزیع آب در شب ک ههای آبیاری و زهکشی خواهد بود. توزیع بهینه آب منوط به رعایت ضوابط و استانداردها ی معتبر از طرف طراح، بازرسین وسازندگان تجهیزات بوده و در صورت انتخاب درست نوع و سایز این تجهیزات می توان تقسیم متناسب را انجام داد . کنترلهای ابعادی دقیق مقاطع عبور آب و موقعیت قرار گیری ماسکها و اوجی دریچه ها مهم بوده و تضمین کننده اهداف طرح و توزیع مناسب آب خواهد بود. با توجه به عمر محدود برخی از تجهیزات لزوم در نظر گرفتن شرایطی برای امکان بهره برداری آسان، انجام تعمیرات دوره ای مناسب و حتی تعویض برخی از آنها در طرح وجود دارد . تجهیزات غیر تیپ شامل ،دریچ ه های رادیال،غلطکی،کشویی، استاپلاگ و متعلقات آنها بوده که معمولا در
سدهای انحرافی و آبگیرها مورد استفاده می باشد. بارگذاری این نوع تجهیزات نسبت به نوع تیپ از حساسیت بیشتری برخوردار بوده و نیروهای وارده در شرایط استاتیک ودر صورت لزوم دینامیک بررسی می شود . با توجه به شرایط طرح برخی ازتجهیزات تیپ وغیر تیپ می توانند هم در شبک ههای آبیاری و هم در
سدهای انحرافی مورداستفاده قرارگیرند.