ایستایی گنبد و قوس با مصالح پایدار در معماری سنتی ایران

یکی از مهمترین بخشهای سازه ای بنا در معماری سنتی ایران که بر شکل گیری اثر م عماری و همچنین منظر شهری تأثیر بسزایی دارد، پوششها بویژه گنبد ها و طاقها می باشد. از نکات برجسته ای که در مورد فرم های ساختمانی گنبدی باید به آن اشاره نمود خاصیت ایستایی این نوع ساختارهای سنیت است.گنبدها که بنا به تعریف دارای شکل هندسی دورانی، با انحنای دوجانبه هستند.نیروهای وزن و سایر نیروها را اساساً با مکانیسم نیروهای غشایی به تکیه گاه منتقل می کنند. فرم هندسی گنبدها دارای این ویژگی است که معمولاً کمترین تنش کششی در این فرم ها بوجود می آید. بنابراین ساختن گنبدها بامصالح ساختمانی پایدار (گل، آجر، سنگ) که قابلیت تحمل نیروهای خمشی را ندارند امکان پذیر است. قوس از جنبه هندسی و فیزیکی یکی از عناصر اصلی فرم های طاقی و گنبدی است، پیدایش و تکامل قوس از دیدگاه زمانی قبل ازفرم های طاقی و گنبدی نبوده است. اصولاً مقطع هر گنبد و یا طاق، قوسی را به وجود می آورند؛ به همین دلیل تکامل فرم های قوسی همراه با سیر تکاملی فرم های طاقی و گنبدی بوده است. از عمده ترین شاخصه های معماری ابنیهف تاریخی با مصالح بنایی پایدار ایران، وجود یکپارچگی در ساختار و ماهیت عناصر آن می باشد. لذا در این مقاله سعی بر آن است تا نشان داده شود که چگونه تمامی اجزاء معمارانه و سازه ای در این بناهای سنتی به صورتی پیوسته با یکدیگر عمل می کنند و نمی توان آنها را از یکدیگر تفکیک نمود. همچنین اهمیت آشنایی و مطالعه و تحقیق در سازه های سنتی معماری ایران جهت پایداری و ماندگاری هنر اصیل معماری سنتی ایرانی مشخص می شود.

Keywords:

ابنیه تاریخی , پوشش قوسی , گنبد , سازه های سنتی , مصالح پایدار , معماری سنتی