بررسی روان شناختی سه منظومه غنایی فارسی (خسرو و شیرین، لیلی و مجنون و ویس و رامین)

در این پژوهش سه منظومه، یعنی خسرو و شیرین و لیلی و مجنون اثر حکیم نظامی گنجوی و ویس و رامین اثر فخرالدین اسعد گرگانی به عنوان منابع اصلی در جهت تفسیر روان شناختی انتخاب و با استفاده از روش تحلیل محتوا بررسی شده اند. سه فرضیه مطرح شد و درجه انطباق مفاهیم روان شناختی مکنون در این آثار با رویکرد روانکاوی فروید و رویکرد روان شناختی تحلیلی یونگ و نیز با ویژگی های شخصیتی مصنف- که خود مفهوم روانکاوانه دارد- بررسی گردید. پس از تعیین واحدهای کدگذاری و تعریف عملیاتی هر یک، کدگذاری به عمل آمد و ضریب پایایی کد گذاران برابر 81% تعیین گردید. با استفاده از آزمون آماری مجذور خی ((X(2) واحدهای کدگذاری شده برای هر یک از متون، به منظور تعیین فراوانی انطباق هر یک با دو نظریه روانکاوی فروید و روان شناسی تحلیلی یونگ، مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان می دهد آزمون آماری به عمل آمده برای دو منظومه خسرو و شیرین و لیلی و مجنون تفاوت معنی داری از نظر درجه انطباق پذیری با دو نظریه فوق نشان نمی دهد، اما این تفاوت در منظومه ویس و رامین معنی دار است و نشان می دهد این منظومه رابطه بیشتری با نظریه روانکاوی فروید دارد، البته با توجه به پیچیدگی کدگذاری و کمی سازی مفاهیم ادبی و مشکلات روش شناختی موجود، سعی شد در ادامه بحث، تفسیرهای ممکن با استفاده از دو رویکرد فوق در مورد سه منظومه مورد مطالعه ارائه شود.

Keywords:

خسرو و شیرین , لیلی و مجنون , ویس و رامین , نقد ادبی , نقد روان شناختی