فنوتیپ های جدید نرعقیمی در 8 توده بومی زردکDaucus carota L.ایران و تلاقی پذیری آن با هویج فرنگی

گیاه زردک متعلق به گروه هویج آسیائی است که با هویج فرنگیDaucus carota L.) در برخی از صفات از جمله: وجودکرک بر روی برگ، حساسیت به بولتینگ، در صد قند و تحمل به شوری تفاوت دارد. هویج فرنگی( تیپ کاروتنی) اولین بار در قرن هفدهم در اروپای شمالی شناخته شد و قبل از آن فقط انواع زرد و بنفش( تیپ آنتوسیانینی) کشت می شد. طی نیم قرن اخیر کشف پدیده نرعقیمی در هویج فرنگی فرصتی جدید جهت تولید بذر تجاریF1را فراهم آورد، بطوری که در دو تیپ شناخته شده آن یعنی آنترقهوه ای و پرچم پتالوئیدی به عنوان پایه گردهگیرنده کاربرد دارند. این پژوهش با هدف یافتن ژنوتیپ های نرعقیم در 8 جمعیت از توده های بومی زردک ایران طی سال های 85 تا 92 در ایستگاه دستگرد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان به اجرا در آمد. نتایج حاکی از وجود سه فنوتیپ نرعقیمی با فراوانی های متفاوت بین 0تا3/1درصد در جمعیت های مورد بررسی بود که این سهفنوتیپ دارای اختلافات بارز آناتومیکی با آنچه که در منابع ذکر شده و هم چنین با فنوتیپ های زایا بودند. بذور خانواده های نیمه خواهری به دست آمده از تک بوته های نرعقیم، در خطوط جداگانه کشت گردید که پس از گل دهی در سال بعد و برآورد نسبت بوته های عقیم به زایا، نسلF2 ایجاد و خودگشنی بوته های زایا در هر پروژنی لاین میسر گردید. در پژوهش های بعدی از چنین بوته هائی می توان در تلاقی های جفتی جهت یافتن ژنوتیپ های نگهدارنده نرعقیمی برای تولید هیبرید های آزمایشی بهره برد و از طریق تلاقی برگشتی صفات با ارزش را از هویج فرنگی و بلعکس انتقال داد.

Keywords:

ژنوتیپ های نر عقیم , هیبرید , هویج فرنگیDaucus carota L