شیوه های حفاظت و نگهداری قنات های رودخانه ای خوزستان (دزفول و بهبهان)

در شمال و شرق خوزستان نمونه ای منحصر به فرد از کاریز ها یعنی قناتهای رودخانه ای از قرنها پیش مورد استفاده قرار گرفته اند که آب رودخانه های دز، مارون وکارون را جهت تامین نیازهای اراضی کشاورزی و مناطق شهری و روستاها، تا کیلومترها دورتر از رودخانه انتقال می داده اند. با توجه به طبیعت رودخانه های مذکور و شدت و تکرر وقوع سیلایهای بزرگ در این رودخانه ها، سازه های ابی در مسیر رودخانه ها و از جمله قناتهای رودخانه ای همواره با خطر تخریب توسط سیلاب مواجه بوده اند. لذا به منظور حفغاظت این سازه های حیاتی در برابر طغیانهای رودخانه های دز و مترون که طبق آمار ثبت شده، پیک سیلاب آنها به 6000 متر مکعب در ثانیه نیز رسیده است، با انسداد دهانه های ابگیر قنوات در ایام سیلابی، جریان آب را در قنات کاهش داده و یا متوقف می ساخته اند. ضمن آن که اساسا عملیات لایروبی، پاکسازی مرمت قناتها نیز بدلیل کاهش نیاز آبی اراضی در فصول بارندگی همه ساله در همین زمان و طی یک دوره زمانی 40 روزه تا سه ماهه صورت می گرفته است.

Keywords:

قمش , قنات رودخانه ای , دهانه ابگیر , حفاظت و نگهداری , سیلاب , سدهای سبدی (سله ای) , لایروبی