گسلهای همدرد نوزاد و پرنگ و فعالیت آنها

پهنه گسلی نوزاد - پرنگ در بخش خاوری ایران دارای دو روند مشخص شمال باختر – جنوب خاور و شمال – جنوب می باشد. مکانیسم گسلش در راستای روند شمال – جنوب (پرنگ) امتداد لغز راستگرد و در راستای شمال باختر – جنوب خاور (نوزاد) به صورت معکوس با مولفه راستالغز راستگرد می باشد. گسل نوزاد در 50 کیلومتری شرق بیرجند و در طول دامنه کوه مومن آباد موازی امتداد مرز کوه- دشت قرار دارد. این گسل در سال 1493 میلادی یک فعالیت داشته که موجب ویرانی بسیار شده و تقریبا 30 کیلومتر گسیختگی سطحی به وجود آورده است. از آن زمان به بعد فعالیتی نداشته که تجمع کرنش پلاستیک وقوع زمین لرزه مهیبی را در آینده محتمل می سازد. گسل رورانده نوزاد در انتهای شرقی به گسل امتدادلغز راستگرد شمالی – جنوبی پرنگ متصل می شود. انتهای شمالی گسل پرنگ به صورت خمیده به سمت شرق می چرخد و در داخل کوههای مومن آباد پایان می یابد. فعالیت گسل پرنگ باعث حرکت دیواره غربی آن به سمت شمال شده که به گسل نوزاد تنش فشاری وارد نموده و باعث تحریک و برانگیخته شدن این گسل می شود. حرکت لرزه ای بر روی گسل پرنگ میتواند باعث رخداد زمین لرزه بر روی گسل نوزاد نیز شود. بنابر این دو گسل پرنگ و نوزاد می توانند به عنوان گسلهای وابسته معرفی شوند که فعالیت گسل پرنگ باعث فعالیت گسل نوزاد خواهد شد. در این حالت گسل نوزاد سمپاتیک گسل پرنگ بوده و به تبعیت از آن حرکت می کند. از این جهت بررسی خطر زمین لرزه و تاثیر گسل بر گسلهای مجاور خود حائز اهمیت است، تا پس از رویداد یک زمین لرزه در نتیجه فعالیت یک گسل تدابیر لازم جهت شناسایی مناطق خطر بعدی انجام گیرد و در نهایت مردم در مکانهای امن اسکان پیدا کنند تا از افزایش تلفات جانی جلوگیری به عمل آید.