بررسی چالش های بهره برداری از آبخوان های مرزی در غرب و شمال غربی ایران

از نیم قرن گذشته تاکنون، آب های زیرزمینی به یک منبع حیاتی آب برای تأمین نیازهای آبی بدل شده است. این منابع 31 درصد از کل آب شیرین دنیا را تشکیل می دهد. باتوجه به افزایش تقاضا و رقابت بر سر برداشت از آب های مشترک، حکمرانی و مدیریت این منابع حیاتی از یک مسأله ی محلی به یک چالش ملی و بین المللی تغییر پیدا کرده است. آب های مرزی و مشترک به دلیل ایجاد اشتغال و جلوگیری از مهاجرت مرزنشینان، خالی شدن مرزهای کشور از نیروهای مردمی و به لحاظ سیاسی و امنیتی از اهمیت ویژه ای برای کشور برخوردار است. طی یک مطالعه ی پیوسته، تا کنون 592 آبخوان بین المللی شناسایی شده است که بیشترین تعداد آن به قاره های اروپا و آسیا تعلق دارد. تاکنون در مقایسه با آبهای سطحی، مطالعات بسیار کمی در مورد مدیریت آبهای زیرزمینی بین المللی در دنیا و به خصوص در کشور ایران صورت گرفته است. لذا در این تحقیق، با استفاده از شیوه توصیفی-تحلیلی، چالش های بهره برداری از این منابع در منطقه ی غرب و شمال غربی ایران بررسی می گردد و راهکارهای لازم برای مدیریت بهره-برداری از این منابع مرزی پیشنهاد می گردد. نتایج نشان می دهد که ایران با وجود 5 آبخوان مرزی در منطقه غرب و شمال غربی و همچنین اهمیت ژئوپلیتیک این منطقه که به امنیت ملی کشور نیز گره خورده است، به طور جدی نیازمند مذاکره و همکاری با کشورهای ترکیه و عراق است. اندرکنش بالای آب های سطحی و زیرزمینی در کمربند کوهستانی تاروس/زاگرس، مستلزم آن است که همکاری های آینده مبتنی بر توسعه و استفاده ی تلفیقی از این دو منبع شکل گیرد و آبخوان ها به عنوان منبعی برای ذخیره ی آب سطحی و استفاده ی پایدار از آن، باید در همه ی مراحل مذاکرات به صورت مستقیم مطرح شوند

Keywords:

آبخوان های بین المللی , غرب و شمال غربی ایران , چالش های بهره برداری , بحران آب