مطالعه و بررسی کاروانسراهای موجود در مسیرهای باستانی آذربایجان

آذربایجان که بر اساس منابع تاریخی محدودهای جغرافیایی از رود ارس در شمال تا عراق عجم در جنوب را در بر می گرفته است، آثاریکهن در حاشیه جادههای کاروانرو با عنوان کاروانسرا دارد که بیانگر سابقه تاریخی منطقه ونشان دهنده نوع معماری کم نظیر و هنرهایظریف به کار رفته ایرانی در آن است. آذربایجان در گذشته مسیر هیات های سیاسی، تجاری و نظامی متعددی بوده که زمینه احداثکاروانسراها در آن را موجب شده است. بسیاری از این کاروانسراها به دلایلی همچون تغییر مسیر راه های مواصلاتی و با گذشت زمان ازبین رفته اند و تنها آثار اندکی از آنها باقی است، اما همین تعداد باقیمانده گواه از تاریخ تجارت، ارتباطات و رفت و آمد پر رونق این منطقهبا ولایات قفقاز، گرجستان، ارمنستان، روسیه جنوبی، آناتولی، اروپا و مهمتر از همه مناطق داخلی ایران بوده و بیانگر رونق اقتصادی اینمنطقه در گذشته است. اغلب کاروانسراهای باقیمانده در آذربایجان به جز چند مورد اندک مانند سرچم و آلاکی، متعلق به دوران صفویاست. شهرهای تبریز و اردبیل در این منطقه از ادوار گذشته به دلیل قرار گرفتن در مسیر موسوم به جاده شمالی ابریشم، از مهمترینمراکز بازرگانی ایران به شمار می آمده اند. این شهرها به خاطر موقعیت ویژه ارتباطی، سالیان دراز پذیرای کاروان های سیاسی و تجاری خاوردور و اروپا از راه روسیه و عثمانی بوده است. هدف از این پژوهش که با روش بررسیهای میدانی و مطالعه منابع کتابخانه ای حاصل شدهاست، شناخت کاروانسراهای این منطقه در مرحله اول و بازسازی مسیرهای تجاری و ارتباطی منطقه در مرحله دوم است.

Keywords:

کاروانسرا , آذربایجان , مسیرهای ارتباطی , اردبیل , تبریز