دیدگاه از منظر زبان شناسی شناختی و کاربرد آن در تحلیل متن داستانی

«دیدگاه» در زبانشناسی شناختی نقش مهمی در تعبیر صحنهها ایفا می کند. این نکته که هر بیننده یا گوینده صحنهٔ مورد بحث را چگونه تعبیر می کند، به دیدگاه او دربارهٔ آن صحنه بستگی دارد. از این روست که برای بیان یک موضوع از زاویهٔ دیدهای مختلف، پاره گفتارهای متنوع و متفاوتی در زبان وجود دارد؛ زیرا گویندگان مختلف به شیوههای متفاوتی هر صحنه ای را مفهوم سازی می کنند. از سوی دیگر، عنصر دیدگاه در روایت نیز نقش تعیین کنندهای دارد. شایان ذکر است دیدگاه دربرگیرندهٔ عواملی ست؛ ازجمله زاویهٔ دید- که شامل جهت دید و نقطهٔ دید است- و عوامل دیگری مانند برجسته، زمینه، عینیت و ذهنیت که در پژوهش حاضر به چهار مورد از آنها پرداخته شده است. هدف این پژوهش، بررسی مفهوم دیدگاه از منظر زبان شناسی شناختی با به کارگیری الگوی دو زبان شناس شناختی یعنی لنگاکر و تالمی و الگوی شناختی استاکول در روایت در سه گونهٔ روایی داستان، فیلم نامه و فیلم برگرفته از آن است. نتایج این پژوهش حاکی از تأثیرپذیری این سه گونه از یکدیگر است. یافته ها نیز بر غالب بودن نقش نمود زبانی دیدگاه در داستان صحه می گذارد؛ همچنین نشان میدهد «دیدگاه» پدیدهای پیوسته نیست و ممکن است در روند رخدادهای قصه تغییر کند.

Keywords:

برجسته / زمینه , جهت دید , دیدگاه , زاویهٔ دید , زبانشناسی شناختی , عملیات تعبیر , کانون توجه , متن داستانی , مفهوم سازی , نقطهٔ دید