مقایسه تطبیقی سنگ نگاره های جربت (خراسان شمالی) و آسیای مرکزی

در این نوشتار نگارنده با مطالعهٔ میدانی کنده نگاره های منطقه جربت و طراحی از این آثار، به جمع آوری داده های مربوط به این ناحیه نموده و سپس با استفاده از منابع موجود در مورد سنگ نگاره های آسیای میانه به بررسی تطبیقی هنر صخره ای در این دو منطقه پرداخته است. در جربت بیشترین نقوش حیوانی حک شده بز کوهی است که بومی منطقه بوده و در همه جای ایران نیز پراکنده است، ولی در مناطق مختلف آسیای میانه به خصوص مناطق شمالی مغولستان و جنوبی سیبری گوزن برجسته ترین حیوانی است که در میان سنگ نگاره ها مشاهده می شود. وحدت موضوع و وجود اشتراکات سبکی و شکلی بارزترین وجه اشتراک میان سنگ نگاره های جربت و آسیای مرکزی است. این اشتراکات احتمالاً ناشی از مشابهت های ساختارهای اجتماعی است که علت آن ارتباط اقوام ساکن در این دو منطقه در دوره های زمانی مختلف و ارتباط فرهنگی آنان است که طی کوچ های پی درپی به دنبال یافتن مکان های مناسب تر برای زندگی باهم برخورد کرده و گاهی باهم تلاقی فرهنگی داشته اند. در بسیاری نمونه ها نیز تأثیرپذیری سنگ نگاره ها از شرایط محیطی و زیستی مشهود است.

Keywords:

سنگ نگاره , جربت , آسیای مرکزی , هنر صخره ای , نقش