نگاه فنی و مهندسی به سقف های گنبدی ایران همراه با ارائه راهکاری برای کاهش وزن سازه

ژرف نگری و آگاهی ایرانیان در جنبه های گوناگون شکل مادی و یا غیر مادی پیشینه ای بسیار دراز دارد و دیدگاه های ایرانیان درباره شکل ساختمانها از دیر زمان در زندگی مادی و معنوی این ملت و باورهای آنان منعکس بوده است. ایرانیان باستان هیچگاه به شکل های مادی و معنوی به گونه پدیده های مستقل و جدا از هم ننگریسته اند بلکه هر یک از تجلیات طبیعی و ماورای طبیعی را جزئی از تصویر کلی و مدلی از موجودیت کلی دیده اند. در معماری طبیعی ناحیه فلات مرکزی، ایجاد ارتباط مادی و معنوی با شرایط محیط و کاربرد سقف های قوسی، مانند گنبدها ویژگی و جایگاه مهمی را طی قرن ها پیدا کرده است، لذا در این مقاله، به عنوان نمونه ای از شاهکارهای ایرانیان باستان، به بررسی کارایی این گونه سقف ها پرداخته می شود. تا علاوه بر شناساندن عملکرد سازه، چه از نظر مکانیکی و چه از نظر انرژی تهویه این نوع سقف ها، یادآور این مطلب باشد که ایرانیان باستان با اعتماد به نفس و اتکاء به توانایی و دانش خود و استفاده از امکانات محلی چگونه توانستند چنین شاهکارهایی بیافرینند. در پایان مقاله نیز راهکاری برای کاهش وزن سقف های گنبدی و حل مشکلات مربوطه ارائه شده است.