مطالعه آرایه ها و تزیینات مسجد جمعه (جامع) اردبیل

در معماری ایرانی با وجود تاکید فراوان بر سازه، آرایه ها به ندرت فقط برای ترکیب بندی نیروهای سازه ای بوده اند، حد تناسب و کاهش یکنواختی از اهمیت فراوانی برخوردار بوده و آرایه ها نقش مستقل تری داشته اند. در دوره های اوج هنر معماری و در نمونه های باشکوه، سازه و آذین در تاثیر نهایی به یک اندازه سهم داشته و در کنار یکدیگر هدف واحدی را دنبال می کردند. به همین دلیل تزیینات و آرایه های معماری در زمره برجسته ترین آثار هنری ایران به حساب می آیند. مسجد جمعه (جامع)، کهن ترین بنای موجود در شهر اردبیل، بازمانده مسجد عظیمی است که در دوره های مختلف اسلامی به ویژه در دوره سلجوقی شکل گرفته و تا اوایل دوره صفوی مورد استفاده قرار می-گرفته است. به طور کلی این بنای ارزشمند به دلیل ویرانی بیش از حد، کمتر مورد توجه و مطالعه قرار گرفته است. با توجه به این که تزیینات یکی از شاخصه های معماری دوره ها و سبک های مختلف می باشد و تزیینات متفاوتی در مسجد جمعه وجود دارد، آرایه های به کار رفته در آن، در این مقاله مورد مطالعه قرار گرفته است. مطالعات بر اساس منابع کتابخانه ای و بیشتر به صورت میدانی صورت پذیرفته است. با وجود کمبود منابع علمی و با توجه به مطالعات میدانی صورت گرفته، مسجد جمعه دارای تزیینات مختلفی همچون آجرکاری، کاشی کاری، گچ بری، نقاشی، تزیینات چوبی و غیره است که در دوره های متفاوت بر آن نقش بسته اند که از برخی فقط آثار اندکی بر جای مانده است

Keywords:

تزیینات معماری , آرایه های مسجد جمعه اردبیل , معماری سلجوقی , معماری ایلخانی