بررسی موانع حضور قلب در نماز، در مثنوی معنوی

عبادت، هدف آفرینش و نماز، سید عبادات و متعال یترین نوع ذکر خدا از منظر صورت و حقیقتاست. پذیرش نماز در نزد خدا به کمال آن، و کمال آن به رعایت آداب ظاهری و باطنی اش بسته می باشدو حضورقلب، مهمترین ادب باطنی نماز بوده و مقبولیت نماز به مقدار حضورقلب است، چنانکه در حدیثنبوی، نماز بدون حضورقلب، نماز کامل به شمار نیامده است. اگر چه مولوی در مثنوی، شریعت و طریقتو ظاهر و باطن عبادات را از یکدیگر جدایی ناپذیر می داند، اما اساسا به بازتاب آداب و پیام های باطنیعبادات، به ویژه نماز پرداخته و ضمن تأکید بر حضور قلب در نماز، لازمه تحقق آن را اهتمام در دفع ورفع موانعش می داند و: 1) دنیا، 2) نفس اماره، 3) شیطان، 4) خیا ل و پراکندگی خاطر را مهمترین موانعحضورقلب ذکر می کند. نکوهش دنیا در مثنوی به معنی دعوت به رهبانیت و ترک تعاملات اجتماعی ومعیشتی نبوده، بلکه دعوت به بیداری از غفلت است، زیرا دنیا از دیدگاه او غفلت از خدا است. مولوی بهتأسی از حدیث نبوی، جهاد با نفس اماره را جهاد اکبر خوانده و از کشتن آن، تصعید و تبدیل هواهاینفسانی به خواسته های معقول روحانی را اراده می نماید که در سایه پیر حقیقت بین، قابل تحصیل است.از دیدگاه او قلب حقایق یا وارونه کاری، از مهمترین تصرفات شیطان در وجود آدمی است که به وسیلهوسوسه انجام می گیرد و تهدید مسلمانان نا استوار در ایمان، به فقر و فحشا از زیان بارترین این وسوسه هااست. خیال به معنی شک ها و پندارهای بیهوده است که به دلیل تلون و تنوع، خاستگاه روش های متفاوتحقیقت طلبی می گردد و نتیجه قهری آن، به هم ریختن تمرکز حواس، ثبات فکر، حضورقلب و نهایتاً دوریاز حق است. ازاین رو، عمل به خلاف خواست خیال، عمده ترین راه رام کردن آن محسوب می گردد.

بررسی موانع حضور قلب در نماز، در مثنوی معنوی Keywords:

نماز , حضورقلب , مثنوی معنوی , دنیا , نفس اماره , خیال