ارزیابی روش های تفکیک جریان پایه به منظور مدیریت بهینه منابع آب زیرزمینی شهرستان گنبد (مطالعه موردی: رودخانه چهل چای)

جریان پایه و شاخص مربوط به آن همواره یکی از موضوعات مهم در هیدرولوژی بوده که تحت تاثیر عوامل مورفومتری، زمین شناسی و هیدرواقلیمی می باشد. خشکسالی های اخیر، افزایش تعداد و تخلیه چاه ها و برداشت بیش از حد مجاز از سفره های آب زیرزمینی باعث کاهش دبی پایه رودخانه چهل چای به ویژه در بالادست حوزه در محدوده شهرستان گنبد بوده است. جریان پایه جزیی از جریان رودخانه بوده که با آب تخلیه شده از ذخیره آب زیرزمینی مرتبط است. جداسازی اجزای جریان پایه در ارزیابی کیفیت آب و کمیت جریان مفید بوده و می تواند برای واسنجی و اعتبار سنجی مدل های هیدرولوژی به کار رود. بنابراین اطلاع از میزان شاخص دبی پایه در برنامه ریزی و مدیریت بهینه منابع آب، نقش بسزایی دارد. روش های زیادی برای تفکیک دبی پایه از هیدروگراف جریان وجود دارد که در این مقاله، از روش های حداقل محلی، فواصل ثابت، فواصل متحرک و فیلتر رقومی برگشتی لینیه وهالیک با چهار پارامتر فیلتر 0/9، 0/925، 0/95، 0/975 با استفاده از داده های دبی ایستگاه ارازکوسه واقع بر رودخانه چهل چای استفاده گردید. نتایج نشان داد که فیلتر رقومی برگشتی لینه و هالیک با مقدار a برابر با 0/90 به دلیل پایین بودن انحراف استاندارد (SD=0.04) روش مناسبی برای تفکیک جریان پایه از جریان کلی رودخانه است. همچنین متوسط شاخص سالیانه جریان پایه در منطقه مورد پژوهش بین 66 تا 85 درصد متغیر است.

Keywords:

دبی پایه , مدیریت آب , شاخص دبی پایه , شهرستان گنبد