بازتاب ترسیمات هندسی ریاضیدان ایرانی، ابوسهل بیژن بن رستم کوهی در نقوش هندسی معماری

یکی از ارکان اساسی فضاسازی معماری اسلامی، هندسه می باشد که نقش به سزایی در معماری ایرانی نیز داشته است. باتوجه به اینکه سطوح مختلف، تعریف کننده فضا می باشند، و از طرفی این سطوح غالبا با تزیینات همراه هستند، بنابراینارتباط خاصی بین هندسه و تزیینات در معماری اسلامی وجود دارد. که این ارتباط، باعث گردیده تا یکی از مشخصه هایتعریف کننده معماری اسلامی، استفاده از الگوهای هندسی مختلف در قالب سطوح تزیینی شود. منشا پیدایش چنین الگوهاو شکل های پایه هندسی، به معماری پس از اسلام و هندسه دانان مسلمان آن زمان بر می گردد. یکی از برجسته ترینهندسه دانان زمان آل بویه، ابوسهل بیژن بن رستم کوهی می باشد که علاوه بر اختراع نوعی ابزار ترسیمی هندسی ،ترسیمات مختلف هندسی ای را نیز، در این زمینه انجام داده است. که آن خود، جزیی از اشکال پایه تزیینات سطوحمعماری اسلامی به شمار می آید. هدف از پژوهش حاضر، معرفی ابوسهل کوهی به عنوان برجسته ترین هندسه دان زمانخود، بررسی آثار، فعالیت ها و نهایتا ترسیمات هندسی وی و مصادیق آن ترسیمات، در بناهای مختلف می باشد. روشگردآوری اطلاعات از طریق بررسی های کتابخانه ای، به کمک منابع متعدد و مطالعه اسناد خطی- تاریخی، از نوعتاریخی، توصیفی می باشد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که 7 ضلعی منتظم، به علت عدم ایساتایی و عدمهماهنگی با سایر الگوهای هندسی، به ندرت در هندسه پلان و یا تزیینات سطوح معماری اسلامی، مورد استفاد ه گردیدهاست. در حالیکه 5 ضلعی منتظم، به واسطه هندسه خاص خود، در گره ها، کاربندی ها، کاشی کاری و حتی تزیینات گچیبناهای مختلف، بر روی چوب، کاشی، گچ و حتی فلز کاربرد داشته است.

Keywords:

هندسه , ابوسهل کوهی , ترسیمات هندسی , پنج ضلعی , هفت ضلعی