بررسی نقش آب در ارتقا کیفیت معنویت معماری دوره اسلامی با تاکید بربناهای مذهبی

آب از جمله عناصری است که در اعتقادات و باورهای گذشتگان، همواره مظهر پاکی و تقدس بوده است، تا جایی که برای نشان دادن تقدس آن نشانه هایی به عنوان خدایی برای آن می ساختند. پس از اسلام نیز به خلقت آن در کنار عرش الهی اشاره و موجب تداوم این ویژگی گشته است. آنچه در این تحقیق مورد پرسش می باشد، نقش آب در اندیشه ها و باور ایرانیان باستان و دوران اسلامی، همچنین تاثیر آن در معماری گذشته و ایجاد فضای قدسی در معماری بناهای دوره اسلامی است. این پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی بوده، جهت بررسی موضوع با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای، اطلاعات موجود در رابطه با موضوع برداشت شده است. ابزار گردآوری دادهها مشاهده، عکاسی، مصاحبه و اسناد می باشد، سپس با بررسی پلان مساجد دوره های مختلف اسلامی، اطلاعاتی در مورد ویژگی های اصلی مساجد، مکان حوض، سنگاب و ... پرداخته می شود. معنایی که از درک معماری آب حاصل می شود، در اشکال هندسی در اکثر بناها تجلی می یابد و به نوعی مرکزیت و وحدت معماری در آن شکل می گیرد. نتایج حاصل از پژوهش موکد این نکته می باشد که حوض های قرار گرفته در مساجد به مثابه عنصری فضاساز، با قرار گرفتن در وسط حیاط مرکز گرای مسجد، نقش مرکز معنوی آن را داشته، همچنین آب در حوض پیش خان مساجد، پلی است بین دنیای مادی و عالم معنوی. سایر مفاهیم آب به صورت پایاب ها، سنگاب ورودی، فواره آب نما ،سقاخانه و گنبد در بناهای مذهبی تجلی یافته اند.

Keywords:

آب , فضای قدسی , دوره اسلامی , اشکال هندسی , مسجد