کنکاشی در مفاهیم فضا در خانه های سنتی و معاصر ایران و مقایسه آن ها

خانه مقوله ای از جنس فرهنگ است نه طبیعت و غریزه.خانه نوعی نیاز زیستی است که فرهنگ خانه برای پاسخگویی به این نیاز شکل گرفته است و در کلیات نظام اجتماعی و فرهنگ انسانی ادغام و سازگار شده است.فرهنگ خانه از منظر انسان شناختی مجموعه ارزش ها و معانی است که چیستی و چگونگی مفهوم خانه در یک گروه یا قوم و ملت را تعریف و تعیین می کند. اینکه خانه را چگونه بسازیم، از چه مصالحی و موادی بهره بگیریم، چه نمادها و نشانههایی در آن بکار بریم، درباره آن چه احساس و تلقی داشته باشیم، چه کارهای و فعالیتهایی در آن انجام بدهیم یا انجام آنها در خانه را ممنوع کنیم، چگونه خانه خود را توصیف و ترسیم نماییم، چه کسانی را در خانه ببریم و از ورود چه کسانی اجتناب کنیم، خانه را مقدس یا امری عرفی بدانیم، چه نسبتی بین خانه و سایر ابعاد زندگی اجتماعی برقرار سازیم، چه آیینهایی را درون خانه و کدام را بیرون آن بجا آوریم و...تمام این مقولات در و به واسطه فرهنگ خانه هر جامعه پاسخ داده میشود. و فرهنگ خانه زیرمجموعهای از کلیات فرهنگ جامعه است.از این روست که هر جامعهای فرهنگ خاص خود را دارد، فرهنگی که متناسب تاریخ و جغرافیا و تجربههای یک ملت و قوم شکل میگیرد و با تغییر فرهنگ و شرایط اجتماعی، فرهنگ خانه نیز تغییر میکند. و از این روست که دورههای مختلف تاریخی، فرهنگهای خانه مختلف را به وجود آورده و همچنان به وجود خواهد آورد. از این منظر ما در بحث فرهنگ و خانه نه با فرهنگ خانه به مثابه مقوله منفرد و انتزاعی و جهانشمول، بلکه با فرهنگ های خانه به مثابه مقولهای تجربی، عینی، متکثر و متنوع سروکار داریم.تاریخ، فرهنگ و زندگی روزمره ما همزمان در خانه و مسکن به هم گره خوردهاند، چنانکه مسکن تنها برای بقا و زنده ماندن نیست، بلکه الزامات و اقتضایات خود را به تمامیت هستی و شیوه زندگی انسان تحمیل نموده است و درعینحال تمام اجزاء و عناصر فرهنگ یعنی مذهب، جهان شناسی، هنرها، علم، تکنولوژی، اقتصاد، سیاست، اسطوره ها و زیباشناسی همه و همه با مسکن درآمیخته اند. چنین است که شیوههای معیشتی و زیستی گوناگون مانند شیوه های دامپروری، کشاورزی، صنعتی هر کدام نظام مسکونی خاص خود را به وجود آورده اند.