بررسی آستانه توپوگرافی در گسترش آبکندهای جنوب فارس

در مبحث فرسایش خاک برای تعیین فرآیند غالب و موثر هیدرولوژیک در ایجاد فرسایش آبکندی از روابط آستانه (Threshold) استفاده می کنند. علت استفاده از این روابط را طبیعت غیر خطی و پیچیده اکوسیستم ها و رفتار آنها به عوامل موثر می دانند. یکی از آستانه های مورد استفاده در تحقیقات فرسایش آبکندی، آستانه توپوگرافی (Topographic threshold) است. آستانه توپوگرافی به بررسی تاثیر شیب و مساحت حوزه آبخیز بر ایجاد و گسترش فرسایش آبکندی می پردازد. در این تحقیق سعی گردیده است تا در برخی مناطق آبکندی استان فارس به بررسی نقش شیب و مساحت آبخیز بر گسترش آبکندها پرداخته و به تعیین نوع فرآیند هیدرولوژیک غالب در منطقه اشاره نمود. در این تحقیق چند منطقه آبکندی در جنوب فارس واقع در آبخیزهای لامر، علامرودشت و لارستان مشخص شد و حداقل 15 آبکند در هر منطقه انتخاب گردید. شیب و مساحت آبخیز واقع در بالا دست آنها با استفاده از نقشه توپوگرافی با مقیاس 1:25000 تعیین گردید. مساحت توسط پلانیمتر دیجیتال اندازه گیری شد. برای تعیین آستانه توپوگرافی از روش رگرسیون خطی و ضریب تبیین استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که رابطه توانی S=aAb در مناطق آبکندی منتخب بین شیب و مساحت برقرار است و توان b در هر سه منطقه منفی اسن که نشانه تاثیر و عملکرد فرآیند رواناب سطحی در گسترش آبکندهای این مناطق است. نتایج حاصل از اندازه گیریها نشان داد که آبخیز واقع در بالا دست هر آبکند دارای یک بخش کم شیب و یک بخش شیبدار است. رابطه رگرسیونی از نوع توانی بین شیب و مساحت کل آبخیز، مساحت شیبدار و کم شیب به طور جداگانه بدست آمد. نتایج حاصله بیانگر این واقعیت است که ضریب تبین در روابط بین شیب و مساحت کل و شیبدار بسیار کوچکتر از مساحت کم شیب است. به عبارت دیگر توان b در مناطق کم شیب مقدار بیشتری را نشان می دهد و ضریب تبین آن رابطه نیز بزرگتر است درحالیکه در مناطق شیبدار ضریب تبین کاهش پیدا کرده که نشانه همبستگی کمتر این دو پارامتر می باشد.

بررسی آستانه توپوگرافی در گسترش آبکندهای جنوب فارس Keywords:

آستانه توپوگرافی , گسترش آبکند , فرآیند هیدرولوژیک , جنوب فارس , مساحت آبخیز , شیب