تحلیل کهن الگویی رمان ارمیا

نقد کهن الگویی، یکی از رویکردهای نقد آثار ادبی است که بیش از توجه به صورت، به تحلیل سویه های معنایی و بافت محتوایی آثار ادبی می پردازد. در این رویکرد، منتقد به کشف و واکاوی نمادهایی که خالق اثر در لایه های گوناگون آن تعبیه کرده است، می پردازد. منتقد در نقد کهن الگویی میخواهد بین روان فردی و روان جمعی رابطه ای برقرار سازد؛ بنابراین در بررسی یک متن، ازسویی به جلوه های ناخود آگاه فردی و از دیگر سو، به اسطوره ها و کهن الگوهای بازتاب یافته در متن می پردازد. بی توجهی به اسطوره پردازی و قابلیت های اسطوره در تعالی بخشیدن به سویه های صوری و محتوایی آثار ادبیات داستانی دفاع مقدس، یکی از علل ضعف و سستی غالب داستان های این حوزه است. رمان ارمیا به عنوان یکی از آثار جذاب و خواندنی در حوزه ادبیات جنگ و دفاع مقدس، بخش اعظم جذابیت و گیرایی اش را از رهگذر بازتاب نمادهای اسطوره ای و کهن الگویی در زوایای گوناگون آن حاصل کرده است. نویسنده با توصیف طبیعت و طبیعت گرایی که یکی از گرایش های عمیق اسطوره ای در ذهن بشر است، جنبه رمانتیک اثرش را تقویت کرده است. علاوه بر این، با تجسم امام خمینی به عنوان یک قهرمان اسطوره ای و یک پیشوا و همچنین با به کارگیری نمادهایی مانند کوه، آب و ماهی، رمانش را از لحاظ صوری و محتوایی عمق و غنا بخشیده است. البته چون به کار گیری این اسطوره ها در این اثر شکلی بسیط و احتمالا ناخودآگاهانه داشته، نویسنده با آشنایی نسبت به کارکردها و قابلیت های اسطوره به عنوان تمهیدی که حد فاصل معنا و ظرفیت زیبایی شناختی است، به بازآفرینی اسطوره ها دست نیازیده است. نگارندگان با بهره گیری از روش نقد کهن الگویی به کشف و تحلیل نمادهای کهن الگویی بازتاب یافته در این اثر پرداخته اند.

Keywords:

ارمیا , کهن الگو , اسطوره , دفاع مقدس , جنگ