بررسی نقش سدهای کوتاه خاکی کاهش دبی های سیلابی

منشاء سیلابهای شدید و مخرب، ارتفاعات و دامنه های پر شیب می باشند, چرا که معمولاً در ارتفاعات بارندگی نسبت به اراضی کم ارتفاع بیشتر و بدلیل شیب تند دامنه ها نفوذپذیری کم بوده، در نتیجه بارش به سرعت تبدیل به رواناب می شود. رواناب حاصله از نقاط مختلف در داخل رودخانه به هم پیوسته, سیلابهای مخرب را در پایین دست تشکیل می دهند. در منطقه فراهان واقع در استان مرکزی چندین سد کوتاه خاکی با حجم های حدود 300 هزار متر مکعب تا یک میلیون متر مکعب با هدف استفاده از هرز آبها برای کشاورزی و نیز مهار آنها توسط جهاد کشاورزی احداث گردیده اند. قرمزچشمه و همکاران ( 1383) تحقیقی در زمینه اقتصادی بودن این سدها انجام دادند که نتایج آنها نشان دهنده اقتصادی بودن سدها می باشد. علاوه بر اقتصادی بودن این پروژه ها، رضایت ساکنان این مناطق و همچنین کنترل سیل نیز از آثار این سازه های خاکی می باشد که آنها در تحقیق خود به آن نپرداخته اند. در این تحقیق در حوزه کارون ابتدا مناطق مناسب برای احداث سدهای کوتاه خاکی بر اساس عوامل توپوگرافی, زمین شناسی و کاربری اراضی صورت گرفت. سپس برای هر سازه با توجه به ارتفاع قابل احداث حجم آب قابل نگهداری توسط آنها محاسبه گردید. سپس مدل بارش- رواناب HEC-HMS اجراء و در محل سدها به میزان حجم سد خاکی مخزن در نظر گرفته شد. نتایج با اجرای مدل نشان داد که دبی اوج در پایین دست حوزه کاهش می یابد.

Keywords:

سدهای کوتاه خاکی , حفاظت آب , HEC-HMS , کارون , دبی اوج