توازن (عدم توازن) توسعه اقتصادی مناطق ایران: 1384 و 1393

یکی از مهمترین اهداف برنامه های آمایش سرزمین، دستیابی به توسعه متوازن میان مناطق هر کشور است. این هدف در اسناد بالادستی ایران از جمله قانون برنامه های چهارم و پنجم توسعه، به طور ویژه مورد توجه قرار گرفته است. از اینرو هدف این مطالعه بررسی و مقایسه توازن (عدم توازن) توسعه اقتصادی استانهای کشور در سال 1384 (ابتدای برنامه چهارم) و 1393 (ماقبل انتهای برنامه پنجم) است. برای این منظور با درنظر گرفتن هفت نماگر اقتصادی مورد تاکید در اسناد بالادستی شامل: -1 سرانه تولید ناخالص داخلی، -2 رشد اقتصادی، -3 نرخ بیکاری، -4 نرخ مشارکت اقتصادی، -5 سهم شاغلان دارای اشتغال ناقص، -6 بهرهوری نیروی کار و -7 شاخص اقتصاد دانش بنیان، و با استفاده از روش تاکسونومی عددی، سطح توسعه یافتگی استانهای کشور، در هر دو سال مورد بررسی، محاسبه شده است. در مرحله بعد، با استفاده از شاخص انحراف معیار، میزان توازن و عدم پراکندگی در سطح توسعه استانهای کشور، در این دو سال بررسی شده و مورد مقایسه قرار گرفتهاند. نتایج به دست آمده نشان میدهد که علیرغم تاکید اسناد بالادستی، سطح توسعه اقتصادی استان های کشور در سال 1393 نسبت به سال 1384 نه تنها به سمت توازن بیشتر حرکت نکرده بلکه نامتوازن تر نیز شده است. از اینرو، در سند آمایش سرزمین کشور، توجه به عدم تعادل های منطقه ای و تلاش برای همگرایی اقتصادی مناطق امری لازم و ضروری به نظر میرسد.

Keywords:

آمایش سرزمین , توازن منطقه ای , توسعه اقتصادی , استان های ایران , تاکسونومی عددی