سیمای فرمانده نظامی آرمانی در اسکندرنامه

از جمله درون مایه های قابل اعتنا در آثار ادب فارسی مقوله نظامیات است. مراد ما از نظامیات شامل آن اموری میشود که در آن به امر و رای نظامی پرداخته میشود. شاعران حکیم فارسی زبان آنجا که خواستهاند اثری حماسی بیافرینند یا حتی آنگاه که به آفرینش اثری غیر حماسی پرداخته اند از بذل توجه به این مهم غفلت نورزیده اند. یعنی در اندیشه های حکیمانه خود به مقولات جنگ وصلح و آنچه به این امور راجع است با دقتی زاید الوصف اهتمام ورزیده اند. نظامی گنجوی از سرآمدان عرصه ادبیات حکمی در ایران است. حجم آثار حکیم نظامی بسیار گستردهتر از آن است که بتوان موضوعنظامیات راعموماو نیز موضوع مقاله حاضر را اختصاصا در آثار او در کسوت یک مقاله بررسی کرد. بنابر این برای بجا آوردن حق مطلب با محدود کردن حوزه بررسی در آثار این حکیم پرآوازه تنها به یکی از آثار او یعنی کتاب اسکندرنامه آن هم بخش شرفنامه بسنده شد. و بررسی این موضوع را درکل اندیشه حکیم فرزانه گنجه به فرصتی دیگر محول گردید. نظامی در شرفنامه از مجموعه اسکندرنامه، اسکندر را فرماندهی آرمانی قلمداد می کند که دارای مجموعه ای از صفات ایجابی و نیز بری از صفاتی سلبی است. در این مقاله به این دو گونه صفات متعارض پرداخته شده است. صفاتی که تخلق بدانها اگر برای هر شهروند از مستحسنات شمرده شود قطعا برای نظامیان و بویژه فرماندهان نظامی از الزامات و بایسته های نظامی گری محسوب می شود.

Keywords:

نظامیات , سیمای فرمانده نظامی آرمانی , اسکندر نامه , نظامی گنجوی