تبیینی جدید از حرکت جوهری بر اساس علم ذاتی طبایع

کیفیت رابطه ثابت و سیال از جمله مسایل دشوار فلسفی است که فلاسفه ازدیرباز به آن پرداخته اند. ملاصدرا نیز بر اساس اثبات حرکت جوهری و لوازم آن پاسخی متفاوت با گذشتگان به این مسیله داده است. لیکن هنوز در تبیین و نحوه جمع بندی مبانی او در این مسیله ابهاماتی وجود دارد. از جمله اینکه حرکت جوهری چگونه با ثبات طبایع در عالم دهر که ملاصدرا نیز به آن قایل است قابل جمع است. این مقاله تلاش می کند بر اساس مبنایی متفاوت اولا حرکت جوهری را تبیین و ثانیا این ابهامات را رفع کند.این مبنای متفاوت، قایلشدن به نقشآفرینی علم طبایع مادی در تحقق حرکت جوهری است. لیکن از آنجا که حکما به علم در مادیات مناقشات فراوانی وارد کرده اند ابتدا به حل و فصل این مناقشات و اثبات علم در طبایع می پردازیم و آنگاه بر اساس آن، حرکت جوهری را تبیین می کنیم. همچنین بابررسی کیفیت نسبت عالم دهر با عالم ماده و تبیین عینیت این دو عالم با یکدیگر و نفی رابطه علیت میان آنها، تفاوت اعتباری آنها را روشن کرده و بر اساس آن، نحوه جمع میان حرکت جوهری در عالم ماده و ثبات طبایع در عالم دهر را تبیین میکنیم.

Keywords:

ملاصدرا , حرکت جوهری , علم در مادیات , ثبات طبایع , عالم دهر