رابطه نفس و بدن در دیدگاه حکیم موسس آقاعلی مدرس

معاد جسمانی در تاریخ اندیشه دینی، کلامی، و فلسفی، مسیله بوده و هست.حکمت متعالیه در بیان کیفیت مسیله و حل آن به پردازش مبانی و مبادی متفاوت آن اقدام کرده است. ازجمله مهمترین این مبادی، معرفت نفس و شناخت اصول آن است. حکمای متعالی با نگرش جسمانیت الحدوث روحانیت البقا به نفس، پرداختن به سایر مبادی را هموار کرده اند. اما گزینش این مبنا خود مشکل ساز شده؛ زیرا سبب شده است رابطه بدن مادی و نفس مجرد در معاد جسمانی مخاطره آمیز به نظر آید. حکیم موسس سعی کرده در نظریه خود بر اساس بدن پویا به سوی نفس ایستا حرکت و بر مبانی استوار حکمت متعالیه در معرفت نفس و مبانی هستی شناختی تکیه کند. اما نتایجی که از این مبادی و مبانی میگیرد مغایر با آن چیزی است که رهاورد منطقی آن محسوب میشود؛ این نتایج، در نگاه تحلیلی، چرخشی است به سوی نتایج کلامی و نمیتوان آن را پایدار بر مبانی صدرایی تلقی کرد. تحلیل های حکیم موسس میتواند چالشهای اساسی را نمایان سازد و مشکلات راه را برای به دست آوردن تصوری دقیقتر از این باور بنیادی دینی بر ما هموارتر کند تا بنای اندیشه و اعتقاد، بر پایه سست ظاهرگرایی نهاده نشود.

Keywords:

صدرالمتالهین , حکیم موسس , معاد جسمانی , رابطه نفس و بدن