تحلیلی بر مناسبات و تعاملات حاکمان تیموری با نهضت شیعی – صوفی نوربخشیه

نوربخشیه یکی از فرقه های صوفی – شیعی روزگار حاکمیت تیموریان می باشد که به توسط سید محمد نوربخش و در دوران حکومت شاهرخ تیموری پایه گذاری شد. سید محمد نوربخش در سال 826 ه ق به تحریک استادش خواجه اسحاق ختلانی و با ادعای مهدویت بر علیه شاهرخ تیموری قیام کرد. واکنش نخست شاهرخ در مقابله با قیام نوربخش سرکوب مریدان او و تبعید خود سید محمد نوربخش بود. اما این سیاست شاهرخ نتیجه عکس داد و سبب ترویج آزاء و اندیشه های نوربخش در تبعیدگاه او یعنی مناطق غربی شد. به دنبال ناکارآمدی ابزار تبعید شاهرخ نوربخش را به هرات منتقل و او را از نزدیک تحت نظر گرفت اما این سیاست نیز موثر واقع نشد چرا که حضور نوربخش در هرات و در جمع پیروانش تهدید بالقوه ای محسوب می شد بدین ترتیب بار دیگر او را تبعید کرد. پس از مرگ سید محمد پسرش قاسم فیض بخش جانشین او شد. روابط قاسم فیض بخش و سایر بازماندگان سید محمد نوربخش با حکام تیموری بر خلاف پدرشان دوستانه بود و مورد احترام حاکمان تیموری بودند. این پژوهش می کوشد با تکیه بر منابع اصلی مناسبات و تعاملات حاکمان تیموری با فرقه صوفی – شیعی نوربخشیه را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.

Keywords:

سید محمد نوربخش , شاهرخ , فرقه نوربخشیه , تیموریان , مناسبات