مهم ترین شاخصه فقر فرهنگی جهل و نادانی است، زیرا تا فردی از شناخت و آگاهی لازم و صحیح نسبت به هستی، جامعه و انسان برخوردار نباشد، به طور طبیعی قادر نخواهد بود تغییر و تحولی در اوضاع زندگی خود ایجاد نماید. در آموزه های مذهبی خود نیز اگر عمیق شویم خواهیم دید که آگاهی و علم به چه میزان مورد توجه ائمه ما قرار گرفته است؛ در همین رابطه امیرالمومنین علی(ع) می فرماید: علم و آگاهی انسان را اصل و ریشه هر خیر و جهل و نادانی را اصل و ریشه هر شری می داند. بنابراین مبارزه با جهل و نادانی در واقع مبارزه با فقر فرهنگی به حساب می آید. بدین ترتیب در مدیریت سامان یافته دفاع فرهنگی ابتدا باید نقاط تهدید و مورد هجوم شناسایی گردد، سپس نوبت به اولویت بندی بخش های مورد تهاجم می رسد. شناخت نقاط ضعف فرهنگی هر ملت جز با آموزش امکان پذیر نمی باشد. با استفاده از آموزش و ترویج آموزه های فرهنگی در جهت پیشگیری از
تهاجم فرهنگی می توانیم به خوبی نقاط ضعف فرهنگی ملت خود را از بین برده و مهاجمان فرهنگی را برای رسیدن به مقاصد خود ناتوان گذاریم.