تزیینات و آرایه ها در معماری اسلامی مسجد کبود تبریز، مسجد شیخ لطف الله، مسجد نصیر الملک شیراز، مسجد گوهرشاد)

تزئین در هنر اسلامی به مفهوم هماهنگی کلی در یک مجموعه ، زیبایی و آراستگی است که به نتیجه کلی کار دلالت دارد . معماری داخلی ایران از قدیمی ترین دوران تاکنون همواره با تزئین همراه بوده است و تنها در زمانی کوتاه پس از ورود اسلام به ایران بناها ساده و بدون تزئین می باشند . اسلام مسلمانان را از شمایل نگاری و مجسمه سازی نهی کرده است اما خدای اسلام، خدایی است زیبا و زیبایی را دوست دارد چرا که خالق زیبایی است و صرفا مفهوم زیبایی است که در نظر اسلام معنایی دیگر گونه دارد لذا هنرمند مسلمان با استفاده از انواع آرایه های هندسی و گیاهی در بناهای اسلامی به نوعی این آرایه ها را وسیله ای در جهت بیان عقاید دینی و مذهبی خود قرار داده است . درگیری این آرایه ها با ایمان و عقاید مذهبی نوعی جاودانگی اصالت و خلوص را رد آنها بازتاب می دهد . از آنجایی که در دوران اسلامی مسجد مجموعه ای از هنرهای گوناگون را شامل می گردد، از جمله تزیینات، که به عنوان عنصری مهم در آن شناخته شده است، در معماری مساجد ایرانی نیز نقش اساسی و بنیادی در برقراری ارتباط و ایجاد حس وحدت در میان مردم داشته و دارد و نقش مهمی در انتقال مفاهیم دینی ایفا می نمایند، بنابراین تزئینات نیز به عنوان امری جدا ناپذیر در مساجد نقش اساسی را در انتقال این مفاهیم دینی دارند و از ارکان اصلی آن محسوب می گردد . در این مقاله به بررسی تزئینات در معماری اسلامی ، انواع تزئینات و آرایه های معماری اسلامی در مساجد پرداخته شده است . روش گردآوری مطالب به صورت کتابخانه ای بوده و برای بررسی نمونه های مورد مطالعه از روش جستجو در اینترنت و برخی متون مرتبط با آن استفاده شده است . مقاله از نوع تحلیلی مقایسه ای و توصیفی میباشد. نتایج تحقیق نشان دهنده این است که تزئینات همواره در معماری به خصوص معماری مساجد جایگاه و نقش بسزایی داشته ، و برای بیان فضای قدسی است . بنابراین می توان گفت هدف از تزئینات در معماری اسلامی علاوه بر زیبایی، القای مفاهیمی چون نظم و وحدت وجودی است که در قالب نقوش هندسی و انتزاعی مانند اسلیمی ها، رنگ های خالص و درخشان ، خوشنویسی و کتیبه نگاری آیات قرآنی دیده می شود که به تناسب محل مورد استفاده در بنا به القای مفاهیم مذبور کمک می کند .

Keywords:

تزئینات , معماری اسلامی , تزئین مسجد , آرایه های اسلامی