علم سنجی و تحلیل پتنت حوزه دانشی ارتباطات کوانتومی

روند غالب فناوری ها در قرن بیست و یک به سمت مینیاتوری کردن اداوات پیش رفته است. این روند به ساخت ادوات در ابعاد طولی نانومتر و کوچک تر منجر شد که در آن، قوانین مکانیک کوانتومی حاکم است. هم اکنون در میانه انقلاب دوم کوانتوم، شاهد ظهور فناوری های نوینی هستیم که بر مبنای کنترل خواص کوانتومی ذرات منفرد بنا شده اند. از بین فناوری های کوانتومی مختلف، مخابرات کوانتومی بلوغ بیشتری داشته است. اختصاص بودجه های عظیم تحقیقاتی، عرضه نمونه های تجاری و اجرای موفق پروژه های مخابرات کوانتومی در مراکز مهم تجاری، سیاسی و نظامی کشورهای توسعه یافته و سرمایه گذاری برای اجرای پروژه های مشابه در سطح ارتباطات شهری و بین شهری این کشورها نشان دهنده اهمیت و گرایش جهانی به این موضوع است که سیستم های ارتباطی تمامی کشورها در آینده ای نه چندان دور به این سمت خواهند رفت. با توجه به اینکه مخابرات کوانتومی حوزه های دانشی متعددی را شامل می شود، شناخت و اولویت بندی زیرشاخه های مختلف آن به منظور برنامه ریزی، سیاست گذاری و آینده نگری علمی و پژوهشی در این حوزه حائز اهمیت است. مخابرات کوانتومی را می توان به طور کلی به دو دسته ارتباطات کوانتومی و رمزنگاری کوانتومی تقسیم بندی کرد که هر کدام از آنها شامل زیرشاخه های متعددی می باشند. در این مقاله جهت تعیین زیرحوزه های اصلی ارتباطات کوانتومی، از روش هم رخدادی واژگان و تحلیل پتنت استفاده شده است. همچنین، ساختار و زیرحوزه های ارتباطات کوانتومی، به عنوان یک فناوری تاثیرگذار در حوزه فاوا، با استفاده از نرم افزارهای Bibexcel و VOSviewer و با بررسی 4128 سند منتشر شده از سال 1977 تا 2018 میلادی در پایگاه استنادی اسکوپوس ترسیم شده است. سپس نتایج علمسنجی مدارک با نتایج حاصل از تحلیل پتنت های پایگاه وایپو مقایسه شده است. براساس نقشه های حاصل شده از تحلیل اسناد مربوطه، مباحثی همچون: فرابرد کوانتومی، شبکه های کوانتومی، ارتباطات مستقیم امن کوانتومی و گفتگوی کوانتومی از جمله پرکاربردترین موضوعات در این حوزه قلمداد می شوند.

Keywords:

ارتباطات کوانتومی , علم سنجی , تحلیل هم رخدادی واژگان , تحلیل پتنت