سیمای بلایای طبیعی در آینه ادبیات فارسی

زمینه و هدف: با توجه به اینکه بلایای طبیعی در اعصار مختلف، در زندگی مردم تاثیرات قابل توجهی داشته است؛ این بلایا، به اشکال گوناگون در متون ادبیات فارسی منعکس شده است. هدف از این مطالعه، بررسی نحوه این انعکاس، در متون ادب فارسی است.روش کار: در این مطالعه، با استفاده از کلیدواژه های مربوط، متون مختلف نظم و نثر، در نرم افزارها و نیز پایگاههای معتبر ادبی، مورد جستجو قرار گرفت. بعد از تشخیص مرتبط بودن موارد یافت شده، متون مربوط از منابع اصلی استخراج شد و با روش تحلیل محتوای کیفی، مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها:مخاطرات زلزله، سیل، قحطی و خشکسالی و بیماری، بیش از سایر مخاطرات طبیعی در متون ادب فارسی مورد توجه قرار گرفته است. نوع و نحوه این توجه، در متون نظم و نثر متفاوت است. در متون نثر، بلایای طبیعی، بیشتر از جنبه تاریخی و وقایعنگاری مورد توجه قرار گرفته است و در متون نظم، با وجود مواردی که جنبه وقایعنگاری دارد، از بلایای طبیعی بیشتر به عنوان زمینه ای برای بیان سایر موضوعات استفاده شده است. در متون ادب فارسی، به طور پراکنده، به آنچه امروزه مدیریت خطر بلایا نامیده میشود نیز اشاراتی رفته است که بررسی بیشتر آن، به پژوهش مستقلی نیاز دارد. توجه به جنبههای روانشناختی و اخلاقی در مواجهه با آثار بلایای طبیعی نیز از موضوعاتی است که در متون ادب فارسی به آنها توجه ویژهای شده است.نتیجه گیری:بلایای طبیعی از آن جهت که تاثیرات قابل توجهی بر نحوه زندگی مردم داشته است؛ در ادبیات فارسی انعکاس یافته است. خشکسالی که بیشتر با عنوان قحطی از آن یاد شده؛ بیشترین مخاطرهای است که در این متون، مورد توجه قرار گرفته است. شاید طولانی شدن آثار مخرب این مخاطره در روزگارانی که معیشت غالب مردمان، کشاورزی بوده است؛ از دلایل اصلی این توجه ویژه باشد.

Keywords:

بلایای طبیعی , ادبیات فارسی , نظم , نثر