حسابداری آب در مزرعه چغندرقند تحت مدیریت دور و عمق آب آبیاری (مطالعه موردی: منطقه میاندواب)

یکی از عمده دلایل خشکی دریاچه ارومیه در سال­های اخیر، تغییرات اقلیمی و توسعه کشت محصولات با نیاز آبی بالا از جمله چغندرقند بوده است. حسابداری آب با ارائه تصویر روشن از آب مصرفی در مزرعه، قادر به تشخیص فرصت­های صرفه­جویی در مصرف آب می­باشد. بدین منظور اجزاء حسابداری آب و شاخص­های عملکرد بر اساس نتایج تحقیقاتی مزرعه آزمایشی چغندرقند در منطقه میاندواب با استفاده از مدل Aqua Crop استخراج و سیستم حسابداری بر اساس مدیریت کم آبیاری و دور آبیاری در چارچوب حسابداری آب در مقیاس مزرعه­ای پیاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده سهم بارش از جریان ورودی خالص در آبیاری کامل با نوبت هفت روز در حدود هشت درصد بود و با افزایش دور آبیاری و اعمال مقادیر بیشتر کم آبیاری به 14 درصد افزایش یافت. بررسی نشانگر سهم تخلیه از جریان ناخالص ورودی نشان داد در دور آبیاری کوتاه مقدار آن به یک نزدیک بوده و تقریبا تمام آب ورودی به مزرعه به مصرف (تخلیه) رسید و فرصتی برای صرفه­جویی در مصرف آب مهیا نگردید. همچنین افزایش دور آبیاری موجب افزایش نشانگر سهم تخلیه فرایندی از کل آب مصرفی شد که افزایش آن جزء اهداف مدیریت آب در مزرعه محسوب می­گردد و سهم تخلیه فرایندی را بهبود ­بخشد. بررسی شاخص­های بهره­وری مصرف آب نشان داد کم آبیاری بهبود شاخص­ها را به دنبال داشت ولی کارایی مصرف آب را کاهش داد چرا که در کم آبیاری نسبت تبخیر که جزو تلفات غیرفرایندی است افزایش چشمگیری پیدا می­کند لذا موفقیت در اتخاذ استراتژی کم آبیاری برای صرفه­جویی در مصرف آب مستلزم به کارگیری شیوه­های دیگر مدیریتی در مزرعه نظیر استفاده از خاکپوش­ها و آبیاری قطره­ای می­باشد که به تواند جزء تبخیر را که جزو تلفات غیرفرایندی و غیرمفید است تحت کنترل درآورد.     

Keywords:

بهره وری مصرف آب , چغندرقند , حسابداری آب , دریاچه ارومیه , مدل AquaCrop