بررسی تاثیر کودهای زیستی بر کیفیت، عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم سیب زمینی (Solanum tuberosum)

سابقه و هدف: سیب زمینی یک محصول زراعی پر نهاده است که در ایران برای تولید آن کودهای حاوی نیتروژن، فسفر و پتاسیم به مقدار بسیار زیاد مصرف می گردد. با این وجود عملکرد آن کمتر از پتانسیل آن در شرایط مطلوب است. در این سیستم کشاورزی پرهزینه و کم بازده، ریزجانداران مفید خاک می توانند نقش مهمی در بهبود عملکرد و کاهش هزینه ایفا کنند. کیفیت خاک علاوه بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی، ارتباط بسیار نزدیکی با خصوصیات زیستی آن دارد. هدف از این مطالعه بررسی اثرات باکتری های حل کننده پتاسیم، فسفات و تثبیت کننده نیتروژن بر رشد سیب زمینی و افزایش تولید غده و ماده خشک و همچنین صرفه جویی در مصرف کودهای شیمیایی و تولید محصول سالم تر می باشد. مواد و روش ها: این مطالعه در سال 1395 به صورت آزمایش کرت های خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. عوامل آزمایش شامل نه برنامه غذایی؛ باکتری های حل کننده فسفات (فسفوپاورباکتر دایان)، باکتری های حل کننده پتاسیم (پتاپاورباکتر دایان)، باکتری های تثبیت کننده نیتروژن (نیتروباکتر دایان)، باکتری های حل کننده فسفات به همراه کود فسفاته (سوپرفسفات تریپل)، باکتری های حل کننده پتاسیم به همراه کود پتاسه (سولفات پتاسیم)، باکتری های تثبیت کننده نیتروژن به همراه کود نیتروژنه (اوره با 46 درصد نیتروژن)، باکتری های حل کننده فسفات و پتاسیم و تثبیت کننده نیتروژن، باکتری های حل کننده فسفات و پتاسیم و تثبیت کننده نیتروژن به همراه کودهای فسفاته، پتاسه و نیتروژنه و شاهد (بدون کود شیمیایی و بیولوژیک) به عنوان کرت اصلی و دو رقم سیب زمینی (فونتانه، سانته) به عنوان کرت های فرعی بود. یافته ها: کاربرد هم زمان باکتری های حل کننده فسفات، پتاسیم و تثبیت کننده نیتروژن موجب تولید بیشترین شاخص سطح برگ در رقم فونتانه شد. در رقم سانته دو تیمار استفاده از باکتری های تثبیت کننده نیتروژن و تیمار کاربرد هم زمان باکتری های حل کننده فسفات، پتاسیم و تثبیت کننده نیتروژن بیشترین شاخص سطح برگ را تولید کردند. بیشترین میزان وزن خشک اندام هوایی در رقم فونتانه در تیمار کاربرد هم زمان باکتری های حل کننده فسفات، پتاسیم و تثبیت کننده نیتروژن به دست آمد. در رقم سانته تیمار کاربرد باکتری های آزادزی تثبیت کننده نیتروژن همراه با کود شیمیایی نیتروژنه بیشترین وزن خشک اندام هوایی را تولید کرد. استفاده از باکتری های حل کننده فسفات، پتاسیم و تثبیت کننده نیتروژن به طور هم زمان باعث افزایش قابل توجه تعداد غده در بوته در هر دو رقم گردید. رقم فونتانه در تیمار مصرف باکتری حل کننده پتاسیم به همراه کود سولفات پتاسیم بیشترین عملکرد غده قابل فروش را تولید کرد که نسبت به شاهد 37 درصد افزایش عملکرد داشت. بیشترین عملکرد غده قابل فروش در رقم سانته در تیمار کاربرد هم زمان باکتری های حل کننده فسفات، پتاسیم و تثبیت کننده نیتروژن به همراه کودهای شیمیایی فسفات، پتاس و نیتروژن به دست آمد که 36 درصد بیشتر از تیمار شاهد بود. بیشترین درصد ماده خشک، وزن مخصوص غده و درصد نشاسته در هر دو رقم در تیمار کاربرد تمام باکتری ها به همراه کودهای شیمیایی و کمترین مقدار این ویژگی ها در تیمار شاهد حاصل شد. در رقم فونتانه تیمار استفاده از باکتری های حل کننده فسفات به همراه کود شیمیایی فسفاته کمترین مقدار قندهای احیاء کننده را تولید کردند. کمترین مقدار قندهای احیاء کننده در رقم سانته در تیمار استفاده از باکتری های حل کننده فسفات حاصل شد. در رقم فونتانه تیمارهای کاربرد تمام باکتری ها و در رقم سانته تیمار کاربرد باکتری های تثبیت کننده نیتروژن بیشترین میزان مهار فعالیت رادیکال DPPH را دارا بودند. بیشترین و کمترین میزان فنول کل به ترتیب در تیمار شاهد و کاربرد باکتری های حل کننده پتاسیم به همراه کود سولفات پتاسیم با 75 درصد اختلاف مشاهده شد. نتیجه گیری: در مطالعه حاضر کاربرد کودهای زیستی در سیب زمینی نشان داد که این کودها قابلیت بهبود ویژگی های فیزیولوژیک، عملکرد و کیفیت را داشته و با مصرف کمتر کودهای شیمیایی عملکرد قابل قبولی تولید کنند. به طور کلی مصرف هم زمان باکتری های حل کننده فسفات، پتاسیم و تثبیت کننده نیتروژن به همراه کودهای شیمیایی فسفات، پتاس و نیتروژن موجب تولید بیشترین عملکرد سیب زمینی شد.

Keywords:

باکتری های حل کننده , باکتری های تثبیت کننده , درصد ماده خشک , وزن مخصوص غده