مقایسه تطبیقی گنبد در مسجد و کلیسا

در میان بناهای شهرو روستا، نیایشگاه از دیرباز جایگاه ویژه خود را داشته و از اندام های دیگر نمایان تر و چشمگیرتر بوده است. آنچه در نگاه نخست، با تامل بر بنای مساجد ایران به ذهن متبادر می شود، جایگاه ویژه ایست که گنبد به خود اختصاص داده است؛ جایگاهی که می توان آن را در کلیساهای ایران نیز مشاهده نمود. پژوهش حاضر با هدف بررسی این جایگاه در بنای مساجد و کلیساها که مهمترین نمادهای معماری دو دین اسلام و مسیحیت در ایران محسوب می شوند، شکل گرفته تا با مطالعه روابط بین قسمت های مختلف این بناها به طور عام، و نقش مفهومی و کاربردی گنبد در این دو کاربری به طور خاص، شباهت و تفاوت های موجود را سده بندی و تبیین نماید. از آنجایی پیشینه پژوهش های انجام گرفته در این حیطه خلاء موارد مشابه را روشن می نماید، بازشناسی نقش گنبد در کاربری های مذکور و بیان تاثیرگذاری و تاثیرپذیری های موردی در این مقاله توسط نگارندگان دنبال شده است. در این راستا کوشش شده، ابتدا تصویری جامع از گنبد ارائه شود و آنگاه مقایسه تطبیقی ویژگی گنبد در نمونه هایی از مساجد و کلیساهای ایران مدنظر قرار گرفته است. پژوهش حاضر با گردآوری اطلاعات و اسناد معتبر باتکیه بر مطالعه تاریخی تفسیری صورت گرفته و به منظور تدقیق یافته ها از تحلیل توصیفی استفاده شده است. در ادامه شش نمونه ی موردی مسجد کبود، مسجد امام، مسجد شیخ لطف اله، کلیسای وانک، کلیسای صلیب مقدس و قره کلیسا که همگی از آثار شاخص معماری اسلامی و ارمنی در ایران به شمار می روند، جهت تکمیل بررسی انتخاب شده است. در پایان مقاله کلیه ی تقاوت ها و شباهت های احراز گشته از طریق بررسی نمونه های موردی مساجد و کلیساها، در جدولی همراه با تصاویر و نقشه ها ارائه شده است.

Keywords:

گنبد , مسجد , کلیسا