بررسی الگوهای ساختاری مساجد در ایران (نمونه موردی مسجد جامع قزوین)

مساجد اماکنی ارزشمند در نزد مسلمانان هستند که از احترام و جایگاه خاصی در میان آنان برخوردار هستند. به همین سبب اهمیت آن ها در دین اسلام همواره مسلمانان توجه خاصی به جایگاه آنان در جامعه اسلامی و تزئینات مساجد داشته اند، به گونه ای که اوج تبلور هنر اسلامی را میتوان در مساجد یافت، و از آن جا که هنر معماری، هنر بنیادین دین اسلام در نمایش قدرت و ارزش های دینی بوده است، اهمیت بررسی مساجد بیش از پیش بر ما نمایان است. مسلمانان همواره سعی داشته اند جهان بینی خود را از طریق تزیینات، کتیبه ها و ویژگی فضاها در مساجد به تصویر بکشند .در ایران نیز مساجد تبلور شاکله های معماری و هویت دینی -اجتماعی مردم می باشد. نه تنها مساجد، بلکه بناهای مذهبی پیش از اسلام نیز رازهایی نهان را از گذشته این سرزمین بر ما نمایان می کنند. با بررسی ویژگی های مساجد میتوان دریافت که تنوع فراوانی در ساختار مساجد در ایران موجود است. این تنوع ساختاری در مساجد دارای دلایل و زمینه های گوناگون و متنوعی است که میتوان این دلایل را در تاریخ و پیشینه بناهای مذهبی در ایران جست و جو کرد. این دلایل عموما شامل جهان بینی سلسله حاکم بر ایران و اثرپذیری مساجد از بناهای مذهبی گذشته در ایران می باشد که به صورت تیپولوژی ها گوناگون مساجد مانند شبستانی، دو ایوانی، چهار ایوانی و ... نمایان گشته، و جهان بینی ای را تعریف کرده اند در این پژوهش بر آنیم که با بررسی تیپ شناسی عمومی مساجد ایرانی به ساختاری در بحث شاکله مساجد برسیم و در این بین با بررسی عوامل اثرگذار بر شکل گیری ساختار مساجد، به تحلیل و بررسی مسجد جامع قزوین میپردازیم. در این راستا با نگاهی به جامع به ویژگی های مساجد در هر دوره از تاریخ ایران سعی در معرفی الگو های قابل پیش بینی هر سبک از مساجد داریم، که به کمک آن الگویی در راستای بررسی مسجد جامع قزوین به دست آورده، و به کمک ان الگو سیر تکاملی و هویتی این مسجد را شناسایی کنیم. این پژوهش با تکیه بر روش های میدانی و کتابخانه ای بر آن است تا از سیر تکامل مسجد جامع قزوین و رازهای نهفته در ایم بنا پرده بگشاید، و پنجره جدیدی از رهیافت، در راه بررسی این بنا را ارائه دهد.

Keywords:

مسجد جامع قزوین , سبک رازی