فشرده سازی پایدار سامانه های کشاورزی در ایران برای سازگاری با تغییر اقلیم: فرصت ها و چالش ها

دستیابی به امنیت غذایی پایدار در ایران، که در منطقه ای خشک و نیمه خشک واقع شده است، مستلزم غلبه بر چالش های گوناگون مانند محدودیت منابع پایه (آب و خاک زراعی)، بهبود ایمنی و سلامت غذا، ارتقای بهره وری کشت بوم ها همراه با تجدید ساختار بازار و افزایش توان خرید مصرف کنندگان است. تغییر اقلیم از عامل های تهدیدکننده پایداریسامانه های کشاورزی کشور به شمار می رود. تجدیدنظر در کشاورزی فشرده به دلیل کاهش کمی و کیفی منابع آب، خاک و تنوع زیستی، که ناشی از عملیات کشاورزی رایج در طولانیمدت است، یکی از ضرورت های تامین پایداری کشت بوم ها در ایران می باشد. با این حال، امنیت غذایی نباید در این فرایند دچار کاستی و بی ثباتی شود، به همین دلیل نیاز زیادی به الگوی فشرده سازی پایدار احساس می شود که در آن امنیت غذایی و پایداری بوم شناختی این سامانه ها به شکلی یکپارچه رعایت شود. فشرده سازی پایدار پیش نیاز سازگاری با تغییر اقلیم در ایران است، زیرا برای کاهش مصرف آب و افزایش کارایی مصرف آب، بهینه سازی خاک ورزی و مدیریت خاک و بیشینه سازی بهره وری زنجیره تولید به سازگاری نیاز است. این امر در قالب مراحل سه گانه 1- کاهش مصرف نهاده ها، 2- جایگزینی نهاده ها و عملیات رایج با گزینه های تلفیقی و پایدار، و 3 طراحی مجدد و بازآفرینی کشت بوم های تاب آور در برابر اقلیم محقق می شود. تجارب موفق فشرده سازی کشاورزی در کشورهای در حال توسعه می تواند افق امیدوارکنندهای برای پذیرش این رهیافت در ایران باشد. مستندها نشان می دهد روش ها و عملیات فشرده سازی پایدار در 57 کشور و در 37 میلیون هکتار زمین اجرا می شود که در برخی از این موارد،عملکرد و تولید محصول های کشاورزی تا 70 % افزایش داشته است. در مقاله حاضر فرصت ها و چالش های آن مورد بررسی قرار گرفته است.

Keywords:

امنیت غذایی , بهره وری , پایداری , تاب آوری.