فوتبال

فوتبال

قدمت فوتبال به چندین سده پیش از میلاد و به چین بازمی گردد که به تدریج در یونان و روم نیز رواج می یابد. فوتبال مدرن امروزی نیز در سال ۱۸۶۶ در مدارس انگلستان شکل گرفت و به تدریج گستره پراکندگی آن همه جهان را زیر پوشش خود قرارداد. با شکل گیری سازمان فیفا در سال ۱۹۰۴ و ایجاد رقابت جام جهانی فوتبال، این ورزش بسیار گسترده تر شد.ورزش های شبیه به فوتبال در کشورهایی که آغازگر فوتبال بودند، نام های مختلف داشت.

 این بازی ها در چین «تسو چو»، در ژاپن «کمری» و در یونان و امپراتوری روم «هارپاستوم» نامیده می شدند. اصطلاح فوتبال (به انگلیسی: Football را برای نخستین بار مردم بریتانیا ابداع کردند. ریشه واژه فوتبال به اواخر سال ۱۸۰۰ میلادی و از هنگامی که این ورزش در مدارس انگلستان راه اندازی شد، بازمی گردد. مقررات این رشته ورزشی نخستین بار در سال ۱۸۶۳ در اتحادیه فوتبال انگلستان تنظیم شد و نام «اتحادیه فوتبال» (association football) هم برای تمایز این بازی از انواع دیگر فوتبال (به ویژه راگبی فوتبال) انتخاب شد.

 «اتحادیه فوتبال» همچنان نام رسمی این رشته ورزشی است و سازمان های اصلی اداره کننده ورزش فوتبال مثل فیفا و یوفا از این نام در عنوان خود استفاده کرده اند. واژه ساکر (به انگلیسی: Soccer) نیز مخففی از کلمه association همراه با پسوند انگلیسی er است که در دهه ۱۸۸۰ در انگلستان ابداع شد. امروزه در ایالات متحده آمریکا این رشته را بیشتر ساکر می نامند. در بریتانیا این ورزش در رده های سنی بزرگسالان، تا مدتی با نام ساکر شناخته می شد. پس از مدتی، در رده سنی ۱۸ سال برای نخستین بار فوتبال نامیده شد و این اصطلاح به تدریج بر واژه ساکر تسلط پیدا کرد و در پایان به فوتبال تغییر نام یافت. این ورزش در مناطقی از جمله فرانسه، اسپانیا و آمریکای لاتین با اصطلاح فوتبال نامیده می شود. آلمانی ها با اندکی تنوع آن را Fußballیا فوسبال می نامند.

فوتبال از آسیا ظهور کرد و در این قاره کهن آغاز گردید. شواهد تاریخی نشان می دهد که قدمت بازی فوتبال به سده دوم و سوم پیش از میلاد در چین بازمی گردد. پرچم دار این ورزش دودمان هان بودند که به توپی چرمی پرشده از پر و مو لگد می زدند. دور این توپ ها حدود ۴۰–۳۰ سانتی متر بوده است.این بازی چینی «تسو چو» نام داشت و امپراتوری هان در دوران زمامداری خود، این بازی را در سراسر چین گسترش داد.نوع دیگری از این ورزش حدود ۶۰۰–۵۰۰ سال بعد در ژاپن آغاز گردید؛ اما هیچ مسابقه رقابتی میان ژاپن و دودمان هان صورت نگرفت. در آن زمان، بازیکنان در دایره ای نسبتا کوچک می ایستادند و توپ را از یک دیگر عبور می دادند. «کمری» نام ژاپنی این بازی بود و در مقایسه با فوتبال امروزی بسیار متفاوت بود.سپس فوتبال در یونان و به شکل ورزش هارپاستوم در روم نیز رواج پیدا کرد. فوتبال در بازی های یونانیان و رومیان تغییرات عمده ای یافت؛ به طوری که دو تیم در یک میدان مستطیل شکل که خط میانی میدان نیز داشته است، بازی می کردند. مردمی که هارپاستوم بازی می کردند، اغلب مردم خشنی بودند، به توپ لگد می زدند تا آن را از خط دروازه عبور دهند یا به کس دیگری پاس بدهند که وی چنین عملی انجام دهد. تیم دیگر نیز قصد متوقف کردن روند تیم حریف و بازپس گیری توپ را به هر طریق ممکن انجام می داد! هیچ طول و عرض خاصی برای میدان بازی در نظر گرفته نمی شد؛ بازیکنان شماره ای نداشتند و کمبود قوانین احساس می شد.

فوتبال در دنیای مدرن

مدرن ترین نسخه فوتبال در سده دوازدهم میلادی از انگلستان سرچشمه گرفته است. این بازی در انگلستان بسیار محبوب شد؛ اما پادشاهان هنری دوم و هنری چهارم انگلستان فوتبال را ممنوع کردند. آن ها معتقد بودند که محبوبیت فوتبال به محبوبیت ورزش های سنتی انگلستان مانند شمشیربازی و تیراندازی با کمان لطمه می زند.

پیشینه معاصر این بازی جهانی به بیش از ۱۰۰ سال پیش بازمی گردد؛ زمانی که این ورزش در انگلستان شکل گرفت و اتحادیه فوتبال انگلستان به وجود آمد و فوتبال به ورزشی رسمی تبدیل شد.فوتبال به سبک امروزی، در اوایل سال ۱۸۰۰ میلادی در هفت مدرسه عمومی انگلستان آغاز گردید. شش مدرسه تقریبا همان فوتبال به سبک قدیمی را اجرا می کردند؛ اما مدرسه راگبی انگلستان که در سال ۱۵۶۷ تاسیس شده بود، نسخه ای متفاوت از فوتبال را ارائه داد. مدارس دیگر نیز قوانینی را ساخته و در پایان، بازی فوتبال مدرن را بنیان گذاری کردند در این سال اندازه و وزن توپ ها نیز استاندارد شد. در نخستین بازی ۹۰ دقیقه ای فوتبال، دو تیم لندن و شفیلد در سال ۱۸۶۶ به رقابت با یک دیگر پرداختند.

پس از آن انگلستان شروع به گسترش فوتبال کرد و آن را از مرز اروپا نیز گذراند. برای نخستین بار در سال ۱۸۶۷ فوتبال در آرژانتین، به عنوان یک کشور غیراروپایی راه یافت. ملوانان، بازرگانان و سربازان بریتانیایی به سرعت فوتبال را به نقاط مختلف جهان مانند ایتالیا، اتریش، آلمان، آرژانتین، اروگوئه و برزیل بردند. اگرچه در زمان های قدیم تنها مردان فوتبال بازی می کردند؛ اما در اواخر سده نوزدهم، بانوان هم به انجام فوتبال پرداختند. در طول جنگ جهانی اول که مردان در مشاغل خود بودند، بانوان فوتبال بازی می کردند.در حدود سال ۱۸۷۵، پادشاه ادوارد سوم انگلستان فوتبال را به دلیل خشونت، غیرقانونی دانست و اعلام کرد که اگر کسی فوتبال بازی کند، به زندان خواهد افتاد.فوتبال برای نخستین بار به بازی های المپیک تابستانی ۱۹۰۰ پاریس، فرانسه راه یافت. در ابتدا قراربود که چهار بازی در این جام میان تیم ملی فوتبال فرانسه با سوئیس، بلژیک، آلمان و انگلستان صورت گیرد. اما آلمان و سوئیس به پاریس نیامدند. بازی ها کاملا بدون برنامه بود و سرانجام، تیم ملی فوتبال انگلستان قهرمان جام شد.

مصطفی لطفی / پژوهشگر حقوق ورزش / وکیل دادگستری