کاربرد روش بررسی تاریخی در تفسیر قرآن کریم

در این روش، نظریه وحی به این صورت فهم می­شود که مفاهیم و کلیات پیام ­های آیات قرآن کریم در نفس پیامبر اکرم حضور داشته اما در هنگام وحی، آن­ها حالتی منثور و مدون و از نظر کیفی، واقع­ پذیرتر به خود می­گرفتند و پیامبر گرامی در خلوت خود در غار حراء و دیگر اماکنی که بدیشان وحی، کارگر میشد بنابر نوع آیات از وعده تا وعید، حالتی متشنج هم بدیشان دست می­داد که او را از حالات عادی دیگر انسان­ها جدا می­کرد و در این هنگام کلمات، مفاهیم و محتواهای راسخ در وجودشان نیز دگرگون می­شدند. بنابراین مفاهیم کلی آیات درون قرآن کریم، از پیش در ذهن و جان پیامبر اکرم جاری و ساری بودند و آن­ها بدون پیش ­زمینه به پیامبر اکرم نازل نشده بودند اما آنچه در نهایت قرآن کریم را به صورت کلی به این شکل کنونی نمایان کرد، عملیات وحی بود، از این جهت، روش تفسیری ای که در این نوشته ارائه می­شود منافاتی با وحیانی بودن کلمات قرآن کریم ندارد.

مواردی که در این روش بایستی مراعات گردد و به ­کار بسته شود، به اختصار در زیر می­آید:

1. توجه به شان نزول آیات

2. کاوش در زندگینامه پیامبر اکرم و پیگیری وجوه تلاقی او با مضامین آیات از قبیل حشر و نشر با افراد خبره و سیر تاریخی روند آگاهی پیامبر اکرم

3. تطبیق مضامین آیات قرآن با دیگر ادیان و پیدا­کردن موارد مشابه آیات از قبل نزول قرآن کریم (مانند آنکه چه موارد مشابهی در قرآن در مقایسه با تورات و انجیل یا ادیان ایرانی وجود دارد به عنوان مثال قضیه زندگی بعد از مرگ و اصل معاد در تورات نیست اما در ادیان ایرانی بوده است)

4. تطبیق مضامین آیات با اسطوره ­های بشری

5. تطبیق آیات با سنن و فرهنگ عصر پیامبر اکرم