نگاهی به رعایت وضعیت قانون کپی رایت در کشور جمهوری اسلامی ایران

دانشگاه پیام نور (همه مراکز) 

کپی رایت در کشور جمهوری اسلامی ایران هیچ گاه به طور جدی مطرح نبوده است . با وجود اینکه ایران بعضی از پیمان های سازمان جهانی مالکیت فکری را پذیرفته. اما عضو هیچ کدام از کنوانسیون های بین المللیCopyrightنیست. به همین خاطر کپی کردن آثار جهانی در ایران نقض قوانین محسوب نخواهد شد. به این خاطر که صاحب اثر، مالکیت خود را در قرارداد های جهانی ای ثبت کرده است که ایران عضو آن ها نیست. از این رو می توان گفت که ایران در این مسئله جهانی تنها ناظر است. با وجود عملکرد ضعیف کشورمان در این مورد، مجموعه قوانینی در ایران وجود دارند که از مولفان و هنرمندان حمایت به عمل می آورند.در نظر گرفتن مالکیت معنوی پدیدآورنده یک اثر، حتی اگر در قوانین یک کشور مطرح نباشد، امری اخلاقی است. از این رو با خرید قانونی آثار هنری و ذکر نام صاحب اثر در بازنشرهایمان می توانیم از مولفان و هنرمندان حمایت کنیم. همچنین با وجود موضع ضعف ایران در قراردادهای بین المللی کپی رایت، قوانین داخلی محکمی برای حق مالکیت آثار وجود دارند که بسیاری از آن بی اطلاع هستند. پس اگر صاحب اثری بخواهد پیگردی قانونی برای سواستفاده کنندگان از دسترنجش انجام دهد، بدون شک امکان آن فراهم خواهد بود.

مالکیت فکری ترجمه واژه «Intellectual Property» است. برخی از حقوقدانان از آن با عنوان «مالکیت معنوی» یاد کرده اند. (اصلانی، 1384: 17) مالکیت فکری از حقوقی است که در پی ایجاد یک ابزار جدید یا یک نوآوری و ابتکار منحصر به فرد، به صاحب آن اندیشه تعلق می گیرد. در واقع به این فرد خلاق که توانسته است با نیروی ذهنی و فکری خود وسیله ای جدید را اختراع یا اثری هنری و یا ادبی را خلق کند، حقوق انحصاری مبنی بر استفاده کامل از جنبه های مادی و غیر مادی آن در طی یک دوره زمانی خاص اعطا می گردد.
در پرتو این حق است که به صاحب حق اجازه داده می شود که در مورد چاپ یا عدم چاپ اثر ادبی، خودش یگانه مرجع تصمیم گیرنده باشد و [تعرض] هر شخص به این حق، اعم از حقیقی یا حقوقی منع گردد. ضمن آنکه مالکیت فکری مشتمل بر قواعدی مبنی بر شناسایی و حمایت از حقوق پدیدآورندگان و روابط آنها با مصرف کنندگان نسبت به محصول پدید آمده می باشد. (صالحی، 1386: 40).

*برگرفته از مقاله : بررسی تاثیرات نقض قوانین بین المللی کپی رایت محصولات فرهنگی و هنری در ادامه فعالیت های تهیه کنندگان بخش خصوصی نوشته نوید دهقانی 

محل انتشار: ماهنامه علمی-تخصصی مطالعات میان رشته ای هنر و علوم انسانی، دوره: 2، شماره: 14