بررسی سازواری مدعای نظریه های رقیب برنامه درسی برای تربیت شهروند دمکراتیک باتکیه بر روایتی شوآبی

این بحث بر این فرض استوار است که تربیت شهروند دمکراتیک امری مطلوب و خواستنی از منظر دینی است. در توضیح این فرض آمده است که بنیانگذار «جمهوری اسلامی» ایران بر پایه الهیات سیاسی خود با تاکید بر این مفهوم ترکیبی، به عنوان یگانه نام معتبر برای نظام در شرف تاسیس بر پایه اسلام، در واقع مردم سالاری دینی یا به بیان دقیق تر «دمکراسی اسلامی» یا «اسلام دمکراتیک» را بنیان گذاشت. او بدین گونه اسلام استبدادی را به لحاظ مفهومی به رسمیت شناخته و خواهان جلوگیری از رواج آن قرائت از اسلام شده است. تربیت شهروند دمکراتیک همچنین ضروری عصر جدید دانسته شده است که از این منظر پدیده ای جهانی است. منظور از عصر جدید عصری است که با صفت عصر انقلاب اطلاعات و ارتباطات شناخته شده و در آن جریان آزاد اطلاعات بنیان نظام های اجتماعی دیکتاتوری و استبدادی را سست و لرزان ساخته است. از سوی دیگر در گستره نظریه های هنجاری برنامه درسی به مواردی برخورد می کنیم که در عین تضاد و تقابل با یکدیگر، جملگی با صراحت مدعی یک هدف هستند. رسالت نظام آموزشی بر پایه این نظریه ها تربیت افرادی است که بتوانند جامعه دمکراتیک را پایه گذاری نموده، آن را استمرار بخشند. نگارنده سه نظریه را شناسایی نموده است که واجد این ویژگی هستند. به دیگر سخن، هدف تربیت شهروند دمکراتیک به طور مشترک توسط این سه نظریه هنجاری برنامه درسی تعقیب و ترویج می شود. گوهر شهروندی دمکراتیک در این نوشتار برخورداری از شایستگی عمل فکورانه دانسته که مستقیما از اندیشه های شواب و نظریه پرکتیکال او وام گرفته شده است. بدین ترتیب نظام های آموزشی مدعی دمکراسی، باید بتواند شهروندانی را تربیت نمایند که کنشگر فکور باشند. این قرائت پایه قضاوت پیرامون نظریه های سه گانه برنامه درسی و تحلیل ظرفیت های مندرج در هر یک از سه نظریه برنامه درسی شده است. قضاوت نهایی نگارنده آن است که نظریه پیشرفت گرایی از گونه ای برنامه درسی حمایت می کند که با دستیابی به شایستگی عمل فکورانه هم خوانی دارد.

Keywords:

دمکراسی و اسلام , عمل فکورانه , تربیت شهروندی , نظریه برنامه درسی , پیشرفت گرایی , نظریه انتقادی , نظریه انسان گرایی عقلانی