بررسی دو خاندان ایرانی نوبختی و برمکی در شعر ابونواس اهوازی

در دوره عباسی که آن را دوره نفوذ ایرانیان می دانند، دو خاندان ایرانی برمکیان و آل نوبخت که در سیاست مداری و دانش ازسرآمدان روزگار خود بوده، در بسیاری از زمینه های سیاسی و ادبی دوره عباسی، اثر گذاشته اند. برمکیان با پذیرفتن پستوزارت در دوره برخی از خلفای عباسی، به اداره مملکت اسلامی در سده دوم هجری کمک کردند؛ نوبختیان نیز در رشد جنبشعلمی دوران طلایی، نقش مؤثری داشتند. بسیار پیش می آمد که شاعران عرب در کنار مدح یا نکوهش خلفا، به ستایش یانکوهش وزرا، درباریان و کاتبان وابسته به آن ها نیز بپردازند. خاندان برمکی و نوبختی به دلیل داشتن جایگاه یاد شده، هموارهمورد خطاب شاعران، قرار می گرفتند. از این میان طبیعی بود که پیوند این دو خاندان ایرانی با ابو نواس اهوازی، به سبب هموطن بودن و هم سو بودن برخی اهداف ملی گرایانه شان، بیش تر باشد. وی به سبب پیوند نزدیک با این دو خاندان، بارها درشعر خود از این دو خاندان سخن به میان آورده است. اما نگاه شاعر به بزرگان این دو خاندان، همیشه مثبت و ستایش آمیزنیست، بلکه گاه و به ویژه زمانی که ممدوح او در بخشش و دادن صله کوتاهی کند، شاعر همه ستایش ها را کنار گذاشته وزبان به نکوهش آن ها، باز می کند. شاعر از رهگذر بخل این خاندان، به بیان عیب های دیگری چون بی دینی، ظلم و بیعدالتی آن ها نیز اشاره می کند. نویسنده در جستار پیش رو بر آن است تا به علت یا چرایی روابط نیکو یا نا خوشایند ابو نواسبا دو خاندان یاد شده در طول دوره زندگی او پاسخ گوید. به نظر می رسد مهم ترین دلایلی که سبب تیرگی روابط ابو نواس بابرمکیان شده، یا به دلیلی شخصی چون کوتاهی ممدوح در بخشش بر می گردد یا به دلیلی سیاسی چون نافرجامی برامکه کهشاعر پس از آن ناچار شده، این خاندان را نکوهش کند، اما نکوهش او از نوبختیان بیش تر به دلایل شخص بوده است

Keywords:

برمکیان , آل نوبخت , ابو نواس , مدح , هجو