ارزیابی پارامترهای کیفی آب به روش تحلیل آماری چند متغیره (مطالعه موردی: رودخانه اترک)

یکی از مسائل مورد توجه در تحلیلهای آماری متغیرهای کیفی منابع آب، بررسی ساختار همبستگی و ارتباط میان متغیرهاست. روش تحلیل همبستگی کانونیک، ارتباط میان دو مجموعه از پارامترها را با یافتن تعداد محدودی ترکیب خطی از متغیرهای مجموعه اول که دارای بیشترین همبستگی با ترکیب خطی از متغیرهای مجموعه دوم هستند، بیان می کند. با توجه به تأمین میزان قابل توجهی از آب مورد نیاز استان های خراسان رضوی، خراسان شمالی و گرگان، در این پژوهش ارتباط میان دو مجموعه از پارامترهای فیزیکی و شیمیایی آب به منظور ارائه الگوی مدیریتی مناسب، مورد بررسی قرار گرفت. پارامترهای مورد مطالعه، شامل پنج پارامتر فیزیکی و شش پارامتر شیمیایی بود که از ٣٨ ایستگاه در حوضه آبریز رود اترک برداشت شدند. نتایج نشان داد که ارتباط مؤثری میان پارامترهای فیزیکی و شیمیایی (همبستگی کانونیک نسبتاً بالا) برقرار بوده و از پنج دسته کانونی حاصل شده، تنها دو دسته اول دارای اعتبار آماری بر مبنای مقدار P-value هستند. در حالت کلی نتایج این تحقیق که توسط روش آنالیز خوشه ای نیز تأیید می شود، بیانگر تأثیرپذیری ترکیبات خطی به دست آمده برای پارامترهای فیزیکی هدایت الکتریکی و کل جامدات محلول است. با توجه به اینکه پارامترهای شیمیایی بیشتر ناشی از فعالیتهای انسان ساخت و پارامترهای فیزیکی ناشی از هر دو منشأ طبیعی و انسان ساخت می باشند، می توان نتیجه گرفت که منشاء هر دو دسته پارامترها، فعالیتهای انسانی است. بنابراین در برنامه های آتی مدیریت کیفی منابع آب، می توان روی منابع انسان ساخت تمرکز بیشتری داشت و با کنترل آن ها، پارامترهای فیزیکی مرتبط را نیز کنترل نمود.

Keywords:

تحلیل همبستگی کانونیک , آنالیز خوشه ای , پارامتر های فیزیکی , پارامتر های شیمیایی , حوضه آبریز رود اترک