بررسی ساختاری روایت عقل سرخ و مونس العشاق سهروردی

شیخ شهاب الدین سهروردی، موسس و پایه گذار مکتب اشراق از بزرگ دانشمندان و فیلسوفان قرن ششم هجری است که در سهرورد زنجان به سال 549 ه.ق چشم به جهان هستی گشود ودر سال 587 ه ق. به دستور صلاح الدین ایوبی، ظاهر شاه این فیلسوف جوان را به قتل می رساند. سهروردی درمدت زمان کوتاه عمر خویش از تحقیق، تالیف علم اندوختن یک زمان غافل نبود. اغلب آثار وی به زبان رمزی تمثیلی و فلسفی و عرفانیاست. از آثار رمزی و تمثیلی شیخ اشراق می توان به مونس العشاق فی حقیقت عق سرخ، لغت موران، آواز پر جبریل و.. اشاره کرد. ساختار تقابلی در بسیاری از متون فلسفی او که جنبه ی تعلیمی دارد در مونس العشق و عق سرخ به یک زبان کلیشه ای رسیده است که انگارموز مونس العشاق را عینا در عقل سرخ به کار گرفته است. از آنجا که آثار سهروردی از جمله آثار فاخر زبان وادب فارسی است و خود صاحب سبک خاص اصت صحت چنین نظریه ای تا حدودی بعید می نماید. ما با روش کتابخانه ای به مطالعه و تطبیق دو رساله ی تمثیلی عقل سرخ و مونس العشاق پرداختیم که شاهد برخی واژگان بودیم که تنها می شود درآثار خود سهروردی آن واژگان را یافت.از آنجا که مبحث هردورسانه مذکور بریدن از قفس تن و رسیدنبه کوه قاف و شهرستان وجود است می توان تکرار واژگان کلیشه ای را یک هنر در زبان سهرورودی قلمداد کرد حال ما دراین جستار به متنهای مشترک وتکراریدردو رساله عقل سرخ ومونس العشاق با شرح وتوضیح آن ها می پردازیم تا بر خواننده روشن سازیم که شیخ اشراق چگونه در روایات این تمثیل ها بصورت آگاهانه یا ناآگاهانه از ساختار مشترکی برای بیان تفکر فلسفی تمثیلی و رسیدن به نتیجه مطلوب خویش بهره جسته است.

Keywords:

عقل سرخ , مونس العشاق , سهروردی , ساختار روایی , چهاربند مخالف