بررسی امکان تغذیه مصنوعی آب انتقالی از دشت شیراز در لایه آبدار دشت سروستان abstract
سطح سفره آب زیر زمینی در جنوب شرقی دشت شیراز بالابوده و از طرفی بخشی از آبهای سطحی دشت شیراز نیز در ماههای از سال بدون استفاده به دریاچه مهارلو وارد و تبخیر می شود. بررسیهای انجام شده نشان می دهد که با احداث سیستم زهکشی در جنوب شرقی دشت شیراز و نیز استحصال آبهای سطحی رودخانه های خشک و چنارراهدار می توان در مجموع به طور متوسط حجم آبی معادل 6 متر مکعب در ثانیه (در ماههای مرطوب) و 3 متر مکعب در ثانیه (درماههای خشک) تامین نمود. آب استحصال شده برای مصرف باید به دشت سروستان (جنوب شرقی شیراز) انتقال یابد در ماههای خشک آب می تواند مستقیما جهت کشاورزی استفاده گردد ولی در ماههای مرطوب (ماههای آذر تا فروردین) دو گزینه احداث سد و تغذیه مصنوعی برای ذخیره در نظر گرفته شده است.
مخروط افکنه های موجود در دامنه کوه قره واقع در جنوب دشت سروستان به منظور ایجاد حوضچه های تغذیه مصنوعی مورد مطالعه قرار گرفته وپارامترهایی نظیر نفوذپذیری آبرفت درسطح زمین و اعماق مختلف (از طریق آزمایش استوانه مضاعف)، تجزیه مانیکی و تعیین بافت آبرفت در اعماق، و نیز عمق سطح آب زیر زمینی در محدوده مورد مطالعه اندازه گیری شده است. منحنی های هم نفوذ سطحی، هم عمق سطح آب زیر زمینی، هم تراز سطح آب زیر زمینی و نیز منحنی های همسان هدایت الکتریکی ، یون کلر و یون سولفات آب زیر زمینی در محدوده مورد مطالعه تهیه گردیده است.
نتایج حاصله نشان می دهد که امکان تغذیه آب در داخل مخروط افکته به علت نفوذپذیری مناسب آبرفت و عدم وجود لایه های پیوسته نفوذناپذیر در بالای سطح آب زیر زمینی وجود دارد. ولی چون در پائین دست محل انجام طرح تغذیه مصنوعی، نفوذپذیری کاهش یافته و سطح آب زیر زمینی افزایش می یابد، این مساله باعث می گردد که با توجه به حجم بالای آب موجود جهت تغذیه (حدود 6 متر مکعب در ثانیه در مدت 5 ماه) سطح سفره آب زیر زمینی در بخش عمده ای از اطراف محل تغذیه شدیدا افزایش یافته، به طوری که احتما دارد دشت را غرقاب نماید. در این شرایط اگر سیستم زهکشی جهت پائین انداختن سطح سفره احداث گردد، موثر نخواهد بود . چون آبهای تغذیه شده در همان فصل زمستان از شبکه های زهکشی خارج می گردد و بنابراین در این شرایط احداث سد مخزنی از اولویت بیشتری برخوردار است.
با توجه به این تحقیق می توان نتیجه گرفت که در طرح های بزرگ تغذیع مصنوعی تنها پتانسیل نفوذپذیری محل تغذیه نباید در نظر گرفته شود بلکه عمق سطح آب زیر زمینی در پائین دست جهت جریان آب زیر زمینی ظرفیت بخش غیر اشباع سفره زیر زمینی و حجم آب تزریق شده به عنوان عوامل بسیار مهم باید مورد بررسی قرار گیرد.