بررسی تزیینات و کتیبه های قرآنی دو مجموعه گوهرشاد مشهد و هرات

مسجد یکی از مهمترین عناصر معماری دین اسلام محسوب می شود و مسلمانان صدر اسلام از آننه تنها به عنوان مکان عبادت، بلکه به عنوان مهم ترین مرکز تجمع و حل و فصل مسایل جامعه نیزاستفاده می کردند. مسجد به مرور زمان به محلی برای تجلی محتوا و روح اسلام بدل شد، چرا کههنرمندان می توانستند با هنرهایی چون خوشنویسی، کاشی کاری و غیره به تز یین آن بپردازند.از دیگر سو، قرآن کریم به عنوان منبع الهام بخش هنرمندان بوده و آیات قرآنی بهترین آموزه یاخلاقی و اسلامی به شمار می آیند که می تواند در مسجد برای متذکر کردن مردم مورد استفاده قرارگیرند. لذا آیات قرآنی و تزییناتی چون اسلیمی های گیاهی و نقوش هندسی با هم در آمیختند وزیباترین و تفکر برانگیزترین آثار هنری را در مساجدی چون گوهرشاد مشهد و مصلی گوهرشادهرات به نمایش گذاشتند.بررسی دو مسجد گوهرشاد هرات و مشهد، نشان می دهد که در مسجد گوهرشاد مشهد ازکاشی های معرق، معقلی و آجر به طور همزمان استفاده شده و رنگ آبی لاجوردی بیشترین کاربردرا داشته است. خط ثلث و نستعلیق به تزیینات مسجد شکل متفاوتی را بخشیده است. در مجموعهگوهرشاد هرات خط کوفی، نستعلیق و معقلی بیشترین کاربرد را داشته است و سوره های فتح، واقعهو آیت الکرسی از جمله سوره های مشترک دو مکان بوده است. به نظر می رسد غنای تزیینات ایندو مجموعه دارای اشتراکاتی بوده است اما غنای تز یینی و کتیبه های قرآنی مسجد گوهرشاد بیشتراز مصلی گوهرشاد هرات است. روش تحقیق این نوشتار تحلیلی و توصیفی و ابزار گردآوریاطلاعات کتابخانه ای و میدانی است.

Keywords:

تزیینات معماری , کتیبه های قرآنی , مجموعه گوهرشاد , مشهد , هرات